Bebek okşayan anne nelere kadir?

Bkmlyz · 17-04-2008, 01:04

Bebeğini öpüp okşayan

sevip koklayan bir anneden daha doğal ne olabilir? Ama bu temasın aslında genlere işlemiş pek çok olumsuzluğu ortadan kaldırdığını ortaya çıktı ve bilimde yeni bir sayfa açıldı.
Yetişkin bir canlıda kalıcı karakter özelliğinin

anne okşaması gibi çevresel bir etkenle değişmesi

bilimde yeni bir sayfa açtı.
Bu tezin kanıtlanması ile

‘insanların doğuştan gelen genetik özeliklerinin mi yoksa çevresel faktörlerin mi daha etkili olduğu’ tartışması yeni bir boyut kazanacak. Kanadalı araştırmacılar

doğuştan gelme ile sonradan kazanılmış özellikler arasındaki bugüne kadar bilinmeyen bağları aydınlatmaya çalışıyor.
Bebeğini öpüp okşayan

sevip koklayan bir anneden daha doğal ne olabilir? Ama bu doğallığın arkasındaki biyolojik nedenler merak edildi ve ilginç sonuçlara varıldı. Uzun yıllardan beri bilim insanları anne okşamalarının bebekler üzerindeki etkilerini araştırıyorlar. 1950’li yıllarda bebeklerin kundağa sarılması kadar doğal bir olay yoktu. Ta ki Amerikalı çocuk hastalıkları uzmanı ve psikanalist John Bowlby

bebeğin temel gereksinimleri arasında fiziksel temasın çok önemli olduğunu söyleyene kadar…
Bowlby’ye göre okşama

dokunma bebeğin gelişimi açısından son derece önemli idi. Ve bu görüş kısa süre içinde dünya çapında kabul gördü. 50 yıldır bebekler annenin (ve meraklı babanın!) tensel temasının keyfini yaşıyor. Dahası

bebek doğar doğmaz derhal annenin çıplak bedeni üzerine bırakılıyor!
Bu çok doğru psikolojik yaklaşımdan sonra

şimdi de anne ile çocuk arasında dokunsal bağın biyolojik doğası araştırılmaya başlandı. Bilim dünyasının özellikle ilgisini çeken

annenin okşamalarının

geleceğin yetişkininin karakter oluşumunda nasıl bir biyolojik etki yaptığı…
İlk yanıt Kanadalı bilim adamlarından geldi. Michael Meaney

çevresindeki genetik bilimcileri ve gelişme uzmanları ile

yeni doğan bebekler ve anneleri arasında oluşan bedensel temas sonrasında DNA’ları etrafında önemli kimyasal değişimler saptadılar.
Anaç farenin yavruları
Bir diğer deyişle

okşamaların psikolojik olduğu kadar genetik açıdan da önemli olduğu ve genetik değişiklikleri tetiklediği ortaya çıktı.
Bu konuda öncü çalışmalar

Kanadalı biyolog Michael Meaney ve ekibi tarafından yürütülüyor. Meaney

Montreal’de McGill Üniversitesi’nde ‘Davranışlar

Genler ve Çevre’ projesinin başkanı; 1998 yılından beri ekibi ile birlikte yeni doğanlarda kaygı ve stresin gelişimini araştırıyorlar.
Bu amaçla bir fare modeli geliştirdiler. Laboratuvarlarında kronometre elde

saatlerce ve sabırla iki anne farenin yavrularına davranışlarını izliyor ve notlar tutuyorlar. Anne farelerden biri yavruları ile daha ilgili. Henüz bir haftalık olan bebelerini bıkmadan yalıyor. Anne fare her bir yavrusu ile en az 10 dakika kadar oyalanıp ardından bir diğerine geçiyor. İkinci kafesteki fare

yavruları ile ilki kadar ilgili değil. Bakım ve sevgi için her bir yavruya ayırdığı süre ise sadece 3 dakika.
Sonuç

anaç olmayan anne farenin yavrularının

bir stres karşısında gösterdikleri tepki daha fazla. Mesela

ani bir gürültü karşısında

annesinin daha fazla zaman ayırdığı yavru bir an irkiliyor

sonra yaptığı işe devam ediyor. Anaç olmayan farenin yavrusu ise donup kalıyor. Normale dönebilmesi için bir süre geçmesi gerekiyor. Buna göre

anne okşamaları

bebeğin beyninde strese karşı tepki veren ve yeni anıların oluştuğu bölümdeki nöronların içinde bulunan genleri harekete geçiyor.
Peki hangi genleri? Bu genler

Glucocorticoid adı verilen bazı stres hormonlarını yakalayan alıcıları üreten genler. Stres hormonlarının yakalanması ile

bunların organizma üzerindeki etkileri engellenmiş oluyor. Dolayısıyla

bu hormonlar yayılıp stres karşısında aşırı tepki veremiyorlar.
Çevresel faktörler
Meaney

Science et Vie dergisine yaptığı açıklamada şöyle diyor: ‘Bu alıcıların sayısı ne kadar fazla olursa

strese karşı verilen tepki o kadar düşük olur. Yavrularını sürekli yalayan onlara dokunan anneler

bebeklerinde bu genlerin aktivitelerini

dolayısıyla da alıcıların üretimini arttırmış oluyorlar.’ Annelerinden yeterince ilgi görmeyen yavrularda bu alıcılar çok üretilemediği için

strese karşı aşırıya kaçabilen tepkiler verebiliyor.
Sonuç şaşırtıcı: Yetişkin bir canlıda artık kalıcı hale gelen bir karakter özelliği

annesinin davranışları sonucu değişiyor ve yeniden şekillenmiş oluyor. Tabii bu tez çok önemli ve bu nedenle de üzerinde tartışmalar sürüyor ve yeni araştırmalar yapılıyor.
Bu tezin kanıtlanması halinde

çok uzun yıllarda beri süregelen ‘insanların doğuştan gelen genetik özeliklerinin mi yoksa çevresel faktörlerin mi daha etkili olduğu’ tartışmasında önemli adımlar atılmış olacak. Meaney ‘Artık soru

çevresel faktörlerin insan genomu üzerinde nasıl etkilerini olduğunu ortaya koymak

dolayısıyla kişiye özgü özeliklerin nedenlerini açığa çıkarmak’ diyor.
Genetik hafıza
DNA özellikleri kadar

DNA etrafındaki kimyasalların değişimlerini incelemek de önemli. Bilim dünyasının ‘epigenetik değişimler’ diye tanımladığı bu olgu

genlerin aktivitelerini kontrol eden bir anahtar gibi…
Yapılan araştırmalara göre canlılar

annelerinin davranışlarının yol açtığı değişimleri

biyolojik olarak ‘hafızalarında’saklıyorlar. Buna en çarpıcı örneklerden biri

1992 yılında yapılan epidemik bir araştırma. Bu araştırmada 1945 yılında Hollanda’da başgösteren kıtlık sırasında anneleri yeterli beslenmediği için düşük kilolu doğan bebeklerin

1970 ve 1980’lerde doğan çocuklarında da yine aynı düşük kilo sorunu ile karşılaşıldığı tespit ediliyor.
Yani birkaç ay ya da birkaç yıl süren bir kıtlık

toplumun önemli bir kesimine damgasını vurabilecek genetik bir değişime yol açabiliyor. Diğer bir deyişle

organizmanın içindeki genetik hafıza nesilden nesile aktarılabiliyor.
Yalnız üzerinde durulması gereken bir nokta daha var: Epigenetik değişimler tersine çevrilebiliyor. Örneğin

bebekliğinin ilk yıllarında az ihtimam gösterilen bir çocuk

daha sonra anaç bir anne tarafından evlat edinildiğinde

gelecekteki yaşantısında endişe ve stresten kurtulabiliyor.

Seçenekler
Yazdırılabilir şekli göster Sayfayı E-Mail olarak gönder
Stil
Normal Hybrid-Şeklinde gösterime geç Ağaç şeklinde gösterime geç

17-04-2008, 01:04	#1 (permalink)
Bkmlyz	Bebek okşayan anne nelere kadir? Bebeğini öpüp okşayan sevip koklayan bir anneden daha doğal ne olabilir? Ama bu temasın aslında genlere işlemiş pek çok olumsuzluğu ortadan kaldırdığını ortaya çıktı ve bilimde yeni bir sayfa açıldı. Yetişkin bir canlıda kalıcı karakter özelliğinin anne okşaması gibi çevresel bir etkenle değişmesi bilimde yeni bir sayfa açtı. Bu tezin kanıtlanması ile ‘insanların doğuştan gelen genetik özeliklerinin mi yoksa çevresel faktörlerin mi daha etkili olduğu’ tartışması yeni bir boyut kazanacak. Kanadalı araştırmacılar doğuştan gelme ile sonradan kazanılmış özellikler arasındaki bugüne kadar bilinmeyen bağları aydınlatmaya çalışıyor. Bebeğini öpüp okşayan sevip koklayan bir anneden daha doğal ne olabilir? Ama bu doğallığın arkasındaki biyolojik nedenler merak edildi ve ilginç sonuçlara varıldı. Uzun yıllardan beri bilim insanları anne okşamalarının bebekler üzerindeki etkilerini araştırıyorlar. 1950’li yıllarda bebeklerin kundağa sarılması kadar doğal bir olay yoktu. Ta ki Amerikalı çocuk hastalıkları uzmanı ve psikanalist John Bowlby bebeğin temel gereksinimleri arasında fiziksel temasın çok önemli olduğunu söyleyene kadar… Bowlby’ye göre okşama dokunma bebeğin gelişimi açısından son derece önemli idi. Ve bu görüş kısa süre içinde dünya çapında kabul gördü. 50 yıldır bebekler annenin (ve meraklı babanın!) tensel temasının keyfini yaşıyor. Dahası bebek doğar doğmaz derhal annenin çıplak bedeni üzerine bırakılıyor! Bu çok doğru psikolojik yaklaşımdan sonra şimdi de anne ile çocuk arasında dokunsal bağın biyolojik doğası araştırılmaya başlandı. Bilim dünyasının özellikle ilgisini çeken annenin okşamalarının geleceğin yetişkininin karakter oluşumunda nasıl bir biyolojik etki yaptığı… İlk yanıt Kanadalı bilim adamlarından geldi. Michael Meaney çevresindeki genetik bilimcileri ve gelişme uzmanları ile yeni doğan bebekler ve anneleri arasında oluşan bedensel temas sonrasında DNA’ları etrafında önemli kimyasal değişimler saptadılar. Anaç farenin yavruları Bir diğer deyişle okşamaların psikolojik olduğu kadar genetik açıdan da önemli olduğu ve genetik değişiklikleri tetiklediği ortaya çıktı. Bu konuda öncü çalışmalar Kanadalı biyolog Michael Meaney ve ekibi tarafından yürütülüyor. Meaney Montreal’de McGill Üniversitesi’nde ‘Davranışlar Genler ve Çevre’ projesinin başkanı; 1998 yılından beri ekibi ile birlikte yeni doğanlarda kaygı ve stresin gelişimini araştırıyorlar. Bu amaçla bir fare modeli geliştirdiler. Laboratuvarlarında kronometre elde saatlerce ve sabırla iki anne farenin yavrularına davranışlarını izliyor ve notlar tutuyorlar. Anne farelerden biri yavruları ile daha ilgili. Henüz bir haftalık olan bebelerini bıkmadan yalıyor. Anne fare her bir yavrusu ile en az 10 dakika kadar oyalanıp ardından bir diğerine geçiyor. İkinci kafesteki fare yavruları ile ilki kadar ilgili değil. Bakım ve sevgi için her bir yavruya ayırdığı süre ise sadece 3 dakika. Sonuç anaç olmayan anne farenin yavrularının bir stres karşısında gösterdikleri tepki daha fazla. Mesela ani bir gürültü karşısında annesinin daha fazla zaman ayırdığı yavru bir an irkiliyor sonra yaptığı işe devam ediyor. Anaç olmayan farenin yavrusu ise donup kalıyor. Normale dönebilmesi için bir süre geçmesi gerekiyor. Buna göre anne okşamaları bebeğin beyninde strese karşı tepki veren ve yeni anıların oluştuğu bölümdeki nöronların içinde bulunan genleri harekete geçiyor. Peki hangi genleri? Bu genler Glucocorticoid adı verilen bazı stres hormonlarını yakalayan alıcıları üreten genler. Stres hormonlarının yakalanması ile bunların organizma üzerindeki etkileri engellenmiş oluyor. Dolayısıyla bu hormonlar yayılıp stres karşısında aşırı tepki veremiyorlar. Çevresel faktörler Meaney Science et Vie dergisine yaptığı açıklamada şöyle diyor: ‘Bu alıcıların sayısı ne kadar fazla olursa strese karşı verilen tepki o kadar düşük olur. Yavrularını sürekli yalayan onlara dokunan anneler bebeklerinde bu genlerin aktivitelerini dolayısıyla da alıcıların üretimini arttırmış oluyorlar.’ Annelerinden yeterince ilgi görmeyen yavrularda bu alıcılar çok üretilemediği için strese karşı aşırıya kaçabilen tepkiler verebiliyor. Sonuç şaşırtıcı: Yetişkin bir canlıda artık kalıcı hale gelen bir karakter özelliği annesinin davranışları sonucu değişiyor ve yeniden şekillenmiş oluyor. Tabii bu tez çok önemli ve bu nedenle de üzerinde tartışmalar sürüyor ve yeni araştırmalar yapılıyor. Bu tezin kanıtlanması halinde çok uzun yıllarda beri süregelen ‘insanların doğuştan gelen genetik özeliklerinin mi yoksa çevresel faktörlerin mi daha etkili olduğu’ tartışmasında önemli adımlar atılmış olacak. Meaney ‘Artık soru çevresel faktörlerin insan genomu üzerinde nasıl etkilerini olduğunu ortaya koymak dolayısıyla kişiye özgü özeliklerin nedenlerini açığa çıkarmak’ diyor. Genetik hafıza DNA özellikleri kadar DNA etrafındaki kimyasalların değişimlerini incelemek de önemli. Bilim dünyasının ‘epigenetik değişimler’ diye tanımladığı bu olgu genlerin aktivitelerini kontrol eden bir anahtar gibi… Yapılan araştırmalara göre canlılar annelerinin davranışlarının yol açtığı değişimleri biyolojik olarak ‘hafızalarında’saklıyorlar. Buna en çarpıcı örneklerden biri 1992 yılında yapılan epidemik bir araştırma. Bu araştırmada 1945 yılında Hollanda’da başgösteren kıtlık sırasında anneleri yeterli beslenmediği için düşük kilolu doğan bebeklerin 1970 ve 1980’lerde doğan çocuklarında da yine aynı düşük kilo sorunu ile karşılaşıldığı tespit ediliyor. Yani birkaç ay ya da birkaç yıl süren bir kıtlık toplumun önemli bir kesimine damgasını vurabilecek genetik bir değişime yol açabiliyor. Diğer bir deyişle organizmanın içindeki genetik hafıza nesilden nesile aktarılabiliyor. Yalnız üzerinde durulması gereken bir nokta daha var: Epigenetik değişimler tersine çevrilebiliyor. Örneğin bebekliğinin ilk yıllarında az ihtimam gösterilen bir çocuk daha sonra anaç bir anne tarafından evlat edinildiğinde gelecekteki yaşantısında endişe ve stresten kurtulabiliyor. Takip et: @bakimliyiz

< - Bakimliyiz.Com Bilgilendirme - >

Değişiklikleri göz ardı et

Hızlı Cevap

Bebek okşayan anne nelere kadir?