Enderun Nedir-Enderun Hakkında Bilgi

elif · 17-05-2013, 02:31

Enderun Nedir-Enderun Hakkında Bilgi

Bir şeyin iç yüzü

büyük konakların iç kısmı; eski saraylarda harem ve hazine dairelerinin bulunduğu kısım. Topkapı Sarayı’nda da Babüssaade veya Akağalar bölümünden sonra başlayan kısmın adı.
Padişahın günlük hayatını geçirdiği Enderun

Osmanlı siyasi tarihinin de bir anlamda sahnesidir. Enderun

ayrıca İmparatorluğu yönetecek elemanların yetiştirildiği bir okuldur. Bu özellikleri ile devlet yönetiminde hizmet alanı ve sarayın en önemli bölümüdür. Enderun Murad Hüdavendigar tarafından yaptır-tılan Edirne Sarayı’nda bu amaçla ayrılan bir bölümde kurulmuştu. Ancak kuruluşu gerçekleştiren kesin çizgileriyle ilk padişah Fatih oldu. Onun kanunnamesinde enderun halkının görev

hak ve yetkileri tek tek belirtildi. Sonraki hükümdarlar tarafından teşkilat geliştirildi. Töre

gelenek ve örfleri kesin çizgileriyle belirerek

imparatorluğun yıkılış tarihine kadar yaşadı.
Enderunda ilk okulu Sultan I. Murad saray hizmetlerinde çalışacak görevliler yetiştirmek üzere Edirne’deki eski sarayda kurdu. Üç sınıflı olan bu okulda birinci sınıfa seferli koğuşu

ikinci sınıfa Kiler koğuşu

üçüncü sınıfa da Hazine koğuşu denirdi. Okulda Kur’an

ilmihal

tecvid

akaid ve mesail-i diniye gibi dersler okutulurdu. Sultan II. Murad devrinde bu derslere tefsir

fıkıh

hadis

efraiz

şiir ve inşa

musiki

heyet hendese

coğrafya

ilmi kelam

siyer-i nebevi

mantık

belagat

felsefe dersleri eklendi. Ve bu dersleri okutmak için çeşitli İslam ülkelerinden bilginler getirtildi. Fatih İstanbul’u aldıktan sonra

Eski ve yeni saraylara bu mektebi taşıdı. Edirne’den seçilen bazı enderunlu gılmanlar

İstanbul’a getirtildi. II. Bayezid Galatasaray’da ikinci bir Enderun okulu açtırdı. Bu okulda ilk öğrenim yapılırdı. Okutulan dersler Kur’an

Arapça

Farsça

hüsnühat (güzel yazı) ve musiki idi. Galatasaray Enderun’unu bitirenler Yeni Saray’daki Enderun Mektebi’ne girerler ve öğrenimlerini burada tamamlarlardı.
1570 yılında Galatasaray Mektebi II. Selim tarafından kapatıldı ve gılmanlardan bir kısmı da Eski Saray’a gönderilerek Galatasaray

medrese haline getirildi.
Enderun teşkilatı

Enderun öğretmenleri

hocaları ve sarayın iç hizmet görevlilerinden oluşurdu. Teşkilatın bölümleri a-Küçük Oda b-Büyük Oda c-Doğancı Odası d-Seferli Odası e-Kiler Odası f-Hazine Odası g-Has Oda

olmak üzere yediye ayrılır.
Bu teşkilat II. Mahmud devrinde köklü değişiklikler geçirdi. Vaka-i Hayriye’den sonra orduda yapılan yeniliklere paralel olarak gelişme gösteren değişikliğin ilki

Enderun-ı Hümayun Nezareti’nin kurulması oldu. Daha sonra Mabeyn-i Hümayun Müşirliği kuruldu. Enderun ağalarının yerlerini mabeynciler aldı. 1839′da ise mabeyn müşirliği unvanı “serkurenalık” adıyla değiştirildi.
Enderun’a en ağır darbe

Sultan Abdülmecid’in Dolmabahçe Sarayı’nı yaptırmasından sonra indirildi. Topkapı Sarayı

Devlet’in merkezi olma niteliğini kaybedince

Enderun’da sönmeye ve unutulmaya mahkum oldu. Bunun bir sonucu olarak

Hırka-i Saadet ve Hazine-i Hümayun hizmetleri hazine kethüdalarına bırakıldı. II. Abdülhamid devrindeyse bütünüyle ihmal edildi. II. Abdülhamid ödüllendirmek istediği tüfekçi

kapıcı

ahçı oğullarını

akrabalarını buraya göndermekle

Enderun’un eski usul ve eğitimini bozacak derecede büyük bir kalabalıkla doldurdu. II. Meşrutiyet’in ilanından sonra

Enderun’da ayıklama yapıldı. Öğrenciler değişik okullara bir kısmı da Dolmabahçe Sarayı’nın hizmetlerine alındı.
XV. yüzyılda yakın tarihe kadar yönetim

bilim

askerlik

şiir

edebiyat

yazı ve çeşitli sanat konularında yüzlerce değerli adamın yetiştiği Enderunlular arasında

Nakkaş Hasan Paşa

Kemankeş Kara Mustafa Paşa

Hattat Hasan Paşa

Kavukçu Mustafa Paşa gibi hem sanatçı hem asker

hem de idareci olanlar Tırnakçı Hasan Paşa

Baltacı Mehmet Paşa

Sarıkçı Mustafa Paşa

Deli Hüseyin Paşa

Çorlulu Ali Paşa

Şehit Ali Paşa

Kanijeli İbrahim Paşa

Karavezir Mehmet Paşa

Silahtar Ali Paşa gibi yöneticiler vardı. Bunlardan 6O’ı sadrazam

3′ü şeyhülislam

23′ü de kaptan paşa olmuşlardır. Silahdar Fındıklı Mehmet Ağa gibi tarihçiler

Vasıf ve Fazıl gibi şairler Enderun’dan çıkan edebiyatçılara örnektir.

Seçenekler
Yazdırılabilir şekli göster Sayfayı E-Mail olarak gönder
Stil
Normal Hybrid-Şeklinde gösterime geç Ağaç şeklinde gösterime geç

Benzer Konular
Konu	Konuyu Başlatan	Forum	Cevap	Son Mesaj
Arp Nedir?-Arp Hakkında Bilgi?	ebush	Genel Kültür Paylaşımlarınız	5	28-03-2017 10:49
Çığ Hakkında Bilgi-Çığ Kelime Anlamı Nedir	ebush	Genel Kültür Paylaşımlarınız	0	25-03-2013 10:31
İletken nedir, iletkenler hakkında bilgi	elif	Soru Cevap	0	16-02-2013 04:14
Enderun nedir?	Я	Tarih	0	12-12-2012 05:04
Enderun - Muharrem KILIÇ	nimlahza	Kütüphanemiz	0	10-02-2011 12:58

17-05-2013, 02:31	#1 (permalink)
elif	Enderun Nedir-Enderun Hakkında Bilgi Enderun Nedir-Enderun Hakkında Bilgi Bir şeyin iç yüzü büyük konakların iç kısmı; eski saraylarda harem ve hazine dairelerinin bulunduğu kısım. Topkapı Sarayı’nda da Babüssaade veya Akağalar bölümünden sonra başlayan kısmın adı. Padişahın günlük hayatını geçirdiği Enderun Osmanlı siyasi tarihinin de bir anlamda sahnesidir. Enderun ayrıca İmparatorluğu yönetecek elemanların yetiştirildiği bir okuldur. Bu özellikleri ile devlet yönetiminde hizmet alanı ve sarayın en önemli bölümüdür. Enderun Murad Hüdavendigar tarafından yaptır-tılan Edirne Sarayı’nda bu amaçla ayrılan bir bölümde kurulmuştu. Ancak kuruluşu gerçekleştiren kesin çizgileriyle ilk padişah Fatih oldu. Onun kanunnamesinde enderun halkının görev hak ve yetkileri tek tek belirtildi. Sonraki hükümdarlar tarafından teşkilat geliştirildi. Töre gelenek ve örfleri kesin çizgileriyle belirerek imparatorluğun yıkılış tarihine kadar yaşadı. Enderunda ilk okulu Sultan I. Murad saray hizmetlerinde çalışacak görevliler yetiştirmek üzere Edirne’deki eski sarayda kurdu. Üç sınıflı olan bu okulda birinci sınıfa seferli koğuşu ikinci sınıfa Kiler koğuşu üçüncü sınıfa da Hazine koğuşu denirdi. Okulda Kur’an ilmihal tecvid akaid ve mesail-i diniye gibi dersler okutulurdu. Sultan II. Murad devrinde bu derslere tefsir fıkıh hadis efraiz şiir ve inşa musiki heyet hendese coğrafya ilmi kelam siyer-i nebevi mantık belagat felsefe dersleri eklendi. Ve bu dersleri okutmak için çeşitli İslam ülkelerinden bilginler getirtildi. Fatih İstanbul’u aldıktan sonra Eski ve yeni saraylara bu mektebi taşıdı. Edirne’den seçilen bazı enderunlu gılmanlar İstanbul’a getirtildi. II. Bayezid Galatasaray’da ikinci bir Enderun okulu açtırdı. Bu okulda ilk öğrenim yapılırdı. Okutulan dersler Kur’an Arapça Farsça hüsnühat (güzel yazı) ve musiki idi. Galatasaray Enderun’unu bitirenler Yeni Saray’daki Enderun Mektebi’ne girerler ve öğrenimlerini burada tamamlarlardı. 1570 yılında Galatasaray Mektebi II. Selim tarafından kapatıldı ve gılmanlardan bir kısmı da Eski Saray’a gönderilerek Galatasaray medrese haline getirildi. Enderun teşkilatı Enderun öğretmenleri hocaları ve sarayın iç hizmet görevlilerinden oluşurdu. Teşkilatın bölümleri a-Küçük Oda b-Büyük Oda c-Doğancı Odası d-Seferli Odası e-Kiler Odası f-Hazine Odası g-Has Oda olmak üzere yediye ayrılır. Bu teşkilat II. Mahmud devrinde köklü değişiklikler geçirdi. Vaka-i Hayriye’den sonra orduda yapılan yeniliklere paralel olarak gelişme gösteren değişikliğin ilki Enderun-ı Hümayun Nezareti’nin kurulması oldu. Daha sonra Mabeyn-i Hümayun Müşirliği kuruldu. Enderun ağalarının yerlerini mabeynciler aldı. 1839′da ise mabeyn müşirliği unvanı “serkurenalık” adıyla değiştirildi. Enderun’a en ağır darbe Sultan Abdülmecid’in Dolmabahçe Sarayı’nı yaptırmasından sonra indirildi. Topkapı Sarayı Devlet’in merkezi olma niteliğini kaybedince Enderun’da sönmeye ve unutulmaya mahkum oldu. Bunun bir sonucu olarak Hırka-i Saadet ve Hazine-i Hümayun hizmetleri hazine kethüdalarına bırakıldı. II. Abdülhamid devrindeyse bütünüyle ihmal edildi. II. Abdülhamid ödüllendirmek istediği tüfekçi kapıcı ahçı oğullarını akrabalarını buraya göndermekle Enderun’un eski usul ve eğitimini bozacak derecede büyük bir kalabalıkla doldurdu. II. Meşrutiyet’in ilanından sonra Enderun’da ayıklama yapıldı. Öğrenciler değişik okullara bir kısmı da Dolmabahçe Sarayı’nın hizmetlerine alındı. XV. yüzyılda yakın tarihe kadar yönetim bilim askerlik şiir edebiyat yazı ve çeşitli sanat konularında yüzlerce değerli adamın yetiştiği Enderunlular arasında Nakkaş Hasan Paşa Kemankeş Kara Mustafa Paşa Hattat Hasan Paşa Kavukçu Mustafa Paşa gibi hem sanatçı hem asker hem de idareci olanlar Tırnakçı Hasan Paşa Baltacı Mehmet Paşa Sarıkçı Mustafa Paşa Deli Hüseyin Paşa Çorlulu Ali Paşa Şehit Ali Paşa Kanijeli İbrahim Paşa Karavezir Mehmet Paşa Silahtar Ali Paşa gibi yöneticiler vardı. Bunlardan 6O’ı sadrazam 3′ü şeyhülislam 23′ü de kaptan paşa olmuşlardır. Silahdar Fındıklı Mehmet Ağa gibi tarihçiler Vasıf ve Fazıl gibi şairler Enderun’dan çıkan edebiyatçılara örnektir. Takip et: @bakimliyiz

< - Bakimliyiz.Com Bilgilendirme - >

Değişiklikleri göz ardı et

Hızlı Cevap

Enderun Nedir-Enderun Hakkında Bilgi

Benzer Konular