Sağlık ve Sağlık Hizmetleri Hakkında

elif · 03-05-2011, 02:15

Sağlık ve Sağlık Hizmetleri Hakkında

Çoğu insan sağlığı hasta olmamakla eşanlamlı ola*rak düşünür. Bu doğru

ama eksik bir tanım*dır. Çünkü bir insanın o anda hasta olmaması ya da kendini hasta hissetmemesi sağlıklı olduğu anlamına gelmez. Örneğin bugün çok sağlıklı görünen bir insan ertesi gün kalp krizi geçirebilir. Doğaldır ki bu kriz

sağlıklı görü*nümün altında yatan bir hastalığa ya da işlev bozukluğuna bağlı olarak ortaya çıkmıştır. Öte yandan

o an iyi durumda olmayan bir insanın da sağlıksız olduğu söylenemez. Ör*neğin

taşıt tuttuğu için midesi bulanan ve kendini kötü hisseden bir insan elbette sağlı*ğını yitirmiş değildir. Taşıttan inip bir süre dinlendiğinde vücut işlevleri eski uyum ve dengesine yeniden kavuşacaktır. Demek ki sağlıklı olmak

kronik ya da süreğen bir hastalığı olmamakla aynı anlamdadır denebi*lir. Bütün dünyadaki sağlık sorunlarıyla ilgile*nen

Birleşmiş Milletler'e bağlı Dünya Sağlık Örgütü ya da İngilizce adının (World Health Organization) kısaltmasıyla WHO

sağlık için daha kesin ve geniş kapsamlı bir tanım yapmıştır. Bu tanıma göre sağlık

hasta ve sakat olmamanın ötesinde

fiziksel

ruhsal ve toplumsal açıdan tam anlamıyla uyumlu ve dengeli olmak demektir. Ne var ki

hiçbir hastalığa yakalanmamak her açıdan tam anlamıyla sağlıklı kalabil*mek hemen hemen olanaksız olduğu gibi

sağlıklı olmanın ölçütü de ülkeden ülkeye değişir. Örneğin açlık tehlikesiyle karşı karşı*ya olan azgelişmiş ülkelerde

ölmeyecek ka*dar yiyecek bulabilmek ve tifo

kolera gibi ağır salgın hastalıklara yakalanmamak sağlıklı sayılmak için yeterlidir. Bir ülke kalkındıkça

insanların beslenme koşulları ve yararlandık*ları sağlık hizmetleri iyiye gideceği için

hal*kın sağlığı da Dünya Sağlık Örgütü'nün stan*dartlarına daha çok yaklaşır. Bugün kalkın*makta olan birçok ülkede çocuklar ana baba*larından çok daha uzun boyludur. Örneğin Güney Kore'de

14 yaşındaki erkek çocukla*rının boy ortalaması 1965'ten 1988'e kadar geçen süre içinde 11 cm artmıştı. Günümüzün gelişmiş ülkelerinde ise insan sağlığı için en büyük tehlike

yetersiz beslenme ve bulaşıcı hastalıklar değil

bazı doktorların tanımıyla "refah hastalıkları”dır. Doktorlar bu toplum*larda yaygın olan kanser ve kalp hastalıkları*nın sorumluluğunu genellikle yaşam düzeyi*nin yükselmesine bağlı olarak aşırı yağlı ve karbonhidratlı beslenmeye

hareketsizliğe ve sigara içme alışkanlığına yüklerler.

Sağlık Kuralları
En eski toplumlardan bu yana hemen her dilde sağlıkla ilgili pek çok atasözü

deyim ve özdeyiş vardır. Örneğin Romalılar'dan günü*müze kadar ulaşan "Sağlam kafa sağlam vücutta bulunur" atasözü

akıl ve ruh sağlığı*nın da vücut sağlığı kadar önemli olduğunu vurgular. Gerçekten de vücut ve zihin ayrıl*maz bir bütündür. Fiziksel rahatsızlıklar ruh sağlığını olumsuz yönde etkileyebileceği gibi

çok ağır ruhsal gerginlikler de bedensel hasta*lıklara yol açabilir.
İnsan vücudu

bildiğimiz bütün makineler*den çok daha karmaşık bir sistemdir. Vücu*dumuzun yaptığı bütün işleri hiçbir makine tek başına yapamaz ve hiçbir makine gece gündüz hiç durmaksızın 70 yıl ya da daha uzun süre çalışamaz. Çok değişik koşullara insan vücudu gibi bir anda uyum sağlayabilen bir makine de henüz yapılamamıştır. Üstelik bu kusursuz sistemin gerektirdiği günlük ba*kım herhangi bir makineninkinden çok daha azdır.

Vücudumuzun sağlıklı kalmak için bunca çaba göstermesine karşılık bize düşen tek görev

bu harika makinenin nasıl çalıştığını öğrenmek ve temel sağlık kurallarına uyarak vücudumuzun en iyi biçimde çalışmasına yar*dın olmaktır.

Doktorlar ve öbür sağlık görevlileri "Has*talıktan korunmak tedavi olmaktan iyidir" sözünü sık sık yinelerler. Gerçekten de sağlı*ğın temeli budur; ama hastalıklardan korun*mak için neler yapılacağını bilmek gerekir. Aslında

çocuklara aile içinde ve okulda öğretilen "yaşam kuralları”nın bir bölümü hastalıktan korunmaya ya da hastalıkların yayılmasını önlemeye yöneliktir. Örneğin her çocuk yemeklerden önce ve tuvaletten sonra ellerini yıkaması

öksürür ya da hapşırırken ağzını eliyle kapatması ve terliyken soğuk su içmemesi gerektiğini erkenden öğrenir. Bu temel bilgileri tamamlayan öbür sağlık kural*larını da şöyle özetleyebiliriz:

Sigara içmemek
Çok fazla şeker ve hayvansal yağlar yemek*ten kaçınıp dengeli beslenmeye özen gös*termek
Çiğ sebze ve meyveleri iyice yıkamadan yememek
Temiz olmayan suları içmemek ve mikroplu sularda yüzmemek
Bol bol egzersiz ve spor yapmak
Düzenli olarak yıkanmakGiyeceklerin kullanılan eşyanın ve yaşanan yerin temizliğine özen göstermek
Kazaya yol açabilecek davranışlardan sa*kınmak
Stresten kaçınmak
Her yemekten sonra dişleri fırçalamak
Belirli aralıklarla diş ve göz doktoruna görünmek
Alışılmadık olağandışı ya da rahatsız edici herhangi bir belirtide hemen doktora baş*vurmak
Bağımlılık yaratıcı ilaçlar ve alkol kullan*mamak

Ne yazık ki

azgelişmiş ülkelerin özellikle kırsal kesimlerinde bu önerilerden bazılarını yerine getirmek hiç de kolay değildir. Çünkü bu ülkelerden çoğunun bütün halka temiz içme ve kullanım suyu sağlayacak

en uzak köyleri bile kanalizasyon ağlarıyla donatacak ve ülkenin her yanına sağlık hizmeti ***üre*cek parasal gücü yoktur. Bu yüzden

dünya*nın gelişmiş ülkelerinde hemen hiç rastlanma*yan birçok hastalığın azgelişmiş ülkelerde milyonlarca kişiyi etkilemesi doğaldır.

Sağlık Hizmetleri
İnsan Hakları Evrensel Bildirisi'ne göre

her insanın sağlıklı yaşamaya

hastalandığında devletten bakım istemeye

sağlık ve sosyal yardım hizmetlerinden yararlanmaya hakkı vardır. Bu nedenle

Birleşmiş Milletler'in bu bildirisine imza atan bütün ülkelerde yurttaş*ların sağlığını korumak

"bakım ve tedavisini sağlamak devletin temel ödevlerinden biridir.
Türkiye'de devlete düşen sağlık hizmetleri Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı'nca yürü*tülür. Sağlık hizmetlerini ülke çapında örgüt*lemek

sosyal sigortalar kurumları oluştur*mak

insan sağlığına zarar verecek bütün etkenlerle ve hastalıklarla savaşmak

toplum sağlığını korumak

aşı

tedavi ve rehabilitas*yon (fiziksel yeteneklerini

ruhsal ve toplum*sal uyumlarını yitirmiş kişileri yeniden iş görmeye ve toplum içinde yaşamaya alıştır*ma) merkezleri kurmak bu bakanlığın sorum*luluğundadır. Bakanlık bu hizmeti yürütebil*mek için devlet hastaneleri

dispanserler

sağlık ocakları

ana ve çocuk sağlığı merkezle*ri açar; illerde sağlık müdürleri

ilçelerde hükümet doktorları

bucak ve köylerde sağlık memurları ile ebeler eliyle bakım ve tedavi hizmeti verir; ilaç ve aşı üretimini

özel hastane

dispanser ve klinikleri denetler; sağ*lık zabıtası aracılığıyla kentlerin

halka açık yerlerin

yiyecek ve içecek maddelerinin te*mizliğini denetim altında tutar.
Devletin bütün bu hizmetleri yerine getire*bilmesi için

ülkenin her yanını kapsayacak genişlikte bir sağlık örgütü kurması

bu ku*rumları gerekli araç gereçlerle donatması ve elinin altında çok kalabalık bir sağlık ordusu bulundurması gerekir. Doğaldır ki bu örgüt*lenmenin maliyeti son derece yüksektir. Bu hizmetler için gerekli para birçok ülkede değişik kaynaklardan sağlanır.
Türkiye'de

devletin bütün yurttaşlara pa*rasız ve yeterli sağlık hizmeti verebilmesi amacıyla 1963'te sağlık hizmetlerini sosyalleş*tirme çalışmalarına başlanmıştı. Bu program

koruyucu hekimliğe ağırlık verilmesini ve hizmetin tabana yayılmasını öngörüyordu. Yani

çok önemli bir hastalığı olmayanların bakım ve tedavisi sağlık ocaklarında

tıbbın belirli bir dalında uzmanlaşmamış olan pratis*yen doktorlarca ya da aile doktorlarınca yapılacaktı. Ancak bu birinci basamak hiz*metlerinin yetersiz kaldığı durumlarda

örne*ğin önemli bir hastalığı olanlar ya da kaza geçirenler hastanelerde uzman doktorlar eliy*le muayene ve tedavi edilecekti. Bu hizmetler tümüyle parasız olacak ya da hastalardan muayene ve tıbbi testler için para alınmayıp yalnızca ilaç ve tedavi giderlerinin bir bölü*müne katılmaları istenecekti. Ne var ki

bazı ülkelerde uygulanmakta olan bu ideal sistem gerçekleştirilemedi ve sağlık hizmetlerinde özelleştirmeye doğru bir eğilim ağır bastı. Ülkemizde devletten başka kamu yönetimle*ri

üniversiteler

özel kuruluş ve dernekler de sağlık hizmetinde bulunur. Devlet hastanele*rinde bir zamanlar çok düşük olan muayene ücretleri bugün hemen hemen üniversite has*tanelerinin ücretleriyle eşitlenmiştir ve özel hastanelerin sayısı günden güne artmaktadır. Yurttaşlarca ödenen primler ve kamu kurum*larının bütçelerinden ayrılan ödeneklerle hiz*met veren Sosyal Sigortalar Kurumu

Emekli Sandığı ve Bağ-Kur gibi sosyal sigorta kurum*ları ise

bakım ve tedavi giderleri için yurttaş*lardan primler dışında para almaz.
ABD'de sağlık hizmetleri için gerekli para*nın temel kaynağı

yurttaşların ödedikleri özel sağlık sigortası primleridir. Ama sunulan hizmetin düzeyi sigorta primiyle orantılı oldu*ğundan

yüksek sigorta pirimi ödeyecek güçte olmayan milyonlarca Amerikalı sağlık hiz*metlerinden yeterince yararlanamaz. Bu eşitsizliği bir ölçüde gidermek için 1965'te

sigor*ta primi ödeyemeyen yoksullara ve yaşlılara ücretsiz sağlık hizmeti vermek üzere iki ayrı program yürürlüğe konmuştur.
Buna karşılık İngiltere ve İsveç gibi bazı ülkelerde sağlık hizmetleri ücretsizdir. Gider*ler devletçe karşılanır ve bu ülkelerde oturma izni olan herkes ücretsiz tedavi hakkından yararlanabilir. Ama İngiltere'de devlet bütçe*sinden sağlık hizmetlerine ayrılan para tıptaki gelişmelere paralel olarak artmadığı için

yurttaşlar sağlık hizmetlerinin yetersizliğin*den yakınırlar. Birçok hastane

başvuranların tedavi isteklerini karşılamakta güçlük çeker ve bazı ameliyatlar için çok uzun süre bekle*mek gerekir.
İsveç'teki sağlık hizmetleri ise yıllardır bü*tün dünya ülkelerine örnek olarak gösterilir. Hastaneleri Avrupa'nın en ileri sağlık kurum*larıdır; sağlık hizmetleri ücretsizdir ve gerek bu giderleri

gerek öbür sosyal yardım hiz*metlerini karşılayabilmek için alınan vergi bütün dünya ülkeleri içinde en yüksek düzey*dedir. Gene de

sistemin ideal olmasına karşı*lık

son yıllarda İsveç'te bile sağlık kurumları yurttaşların beklentilerini karşılayamayacak duruma gelmiş ve ameliyat sırası bekleme listeleri giderek uzamaya başlamıştır.
Avustralya'da bazı yerleşmeler hastanele*rin ve doktorların bulunduğu yerlerden çok uzakta olduğundan bu ülkenin daha özel sorunları vardır. Bu uzak yerleşmelere doktor ve ilaç ulaştırmak ya da gerektiğinde hastaları hastaneye taşımak için Krallık Uçan Doktor Servisi kurulmuştur. Hastalara özel uçaklarıy*la hizmet ***ürdükleri için "uçan doktorlar" olarak bilinen bu sağlık örgütünün giderle*rinin bir bölümü devlet bütçesinden

bir bölümü de halktan alınan bağışlarla karşı*lanır.

Azgelişmiş Ülkelerde Sağlık Hizmetleri
Gelişmiş bir ülkede ortalama 500 kişiye bir doktor düşerken azgelişmiş ülkelerde bu sayı 50 bini bulur

hatta aşar. Üstelik bu ülkelerde insanlar daha sık hastalandıkları için

ücretle*ri genellikle uluslararası yardım kurumlarınca ödenen doktorların ve hemşirelerin işi çok daha güçtür.
Özellikle son 20 yıldır

gelişmekte olan ülkelerde yürütülen halk sağlığı kampanyaları çok başarılı sonuçlar vermiştir. Bunların en önemlilerinden biri

ölümcül hastalıklardan çoğunun mikroplu sulardan ve temizlik kural*larına uymamaktan kaynaklandığı konusunda halkı bilinçlendirmek olmuştur. Gerçekten de Dünya Sağlık Örgütü'nün temel hedeflerin*den biri

olanaklar elverdiğince bütün dünya*daki insanlara temiz su ve sağlık kurallarına uygun kanalizasyon sağlamaktır. Çünkü

hastalık nedenlerini ortadan kaldırmadıkça

has*talara belki de parasını bile ödeyemeyecekleri pahalı ilaçlar vermenin hiçbir anlamı yoktur.
Bu kampanyaların başarılı sonuçlarından biri de çocukların özellikle çocuk felci

difteri

tetanos

kızamık ve boğmaca gibi bulaşıcı hastalıklara karşı aşılanması olmuştur. Geliş*miş ülkelerde bu aşılar düzenli olarak yapılır; ama azgelişmiş birçok ülkede milyonlarca çocuk ilk kez bu kampanyalar sırasında aşılanmıştır. Çiçek hastalığının yeryüzünden tü*müyle silinmesini de bu yaygın aşılama prog*ramlarına borçluyuz.
Halkın en basit tedavi ve sağlık koruma yöntemleri konusunda bilgilendirilmesi bile milyonlarca kişinin yaşamını kurtarır. Örne*ğin dizanteri

tifo ve kolera gibi hastalıklar çok şiddetli ishale yol açar. İshalle birlikte vücut sıvıları ve kimyasal maddeler de dışarı atıldığı için

bu su kaybı özellikle çocuklarda ölümle sonuçlanabilir. Oysa bu durumda alı*nacak basit bir önlem hiç umulmayacak kadar etkilidir. İçine biraz tuz ve şeker karıştırılmış bol su içirmekle her yıl dünyada binlerce bebeğin ve çocuğun yaşamı kurtarılmaktadır.
Doktorları ve öbür sağlık görevlilerini

çalışacakları bölgenin koşullarına uyum sağla*yacak biçimde yetiştirmek de çok önemlidir. Gelişmiş ülkelerin hastanelerinde en ileri ameliyat yöntemleri ve gereçleriyle çalışan doktor ve hemşireler azgelişmiş bir ülkede aynı olanakları bulamadıklarında hastalara yeterince yardımcı olamazlar. Oysa Hindis*tan

Afrika

Güney Amerika ve bazı Güney*doğu Asya ülkelerindeki "çıplak ayaklı dok*torlar" yaşadıkları yörenin sorunlarını yakın*dan tanıdıkları ve o koşullar altında ne yapılması gerektiğini iyi bildikleri için çok başarılı olmuşlardır.
Daha sağlıklı bir dünya yaratmak ve insan*ların yaşam düzeyini yükseltmek uğruna giri*şilen bu savaşta başarıya giden yolun

öncelik*le basit ve temel sorunların çözümünden geçtiğini insanlık bir gün kavrayacaktır.

Seçenekler
Yazdırılabilir şekli göster Sayfayı E-Mail olarak gönder
Stil
Normal Hybrid-Şeklinde gösterime geç Ağaç şeklinde gösterime geç

Benzer Konular
Konu	Konuyu Başlatan	Forum	Cevap	Son Mesaj
Sağlık Hizmetleri Nelerdir?	elif	Sağlığımız	0	23-04-2011 05:35
Sağlık ve Hastalık Nedir? - Sağlık ve Hastalık Hakkında	elif	Sağlığımız	0	23-04-2011 05:34
Sağlık Eğitimi Bölümü Nedir? - Sağlık Eğitimi Bölümü Hakkında	gizem	Meslekler Rehberi ve Meslek Seçimi	0	26-06-2009 07:21
Sağlık Bilimleri Bölümü Nedir? - Sağlık Bilimleri Bölümü Hakkında	gizem	Meslekler Rehberi ve Meslek Seçimi	0	26-06-2009 07:20
Sağlık Memurluğu Bölümü Nedir? - Sağlık Memurluğu Bölümü Hakkında	gizem	Meslekler Rehberi ve Meslek Seçimi	0	26-06-2009 07:19

03-05-2011, 02:15	#1 (permalink)
elif	Sağlık ve Sağlık Hizmetleri Hakkında Sağlık ve Sağlık Hizmetleri Hakkında Çoğu insan sağlığı hasta olmamakla eşanlamlı olarak düşünür. Bu doğru ama eksik bir tanımdır. Çünkü bir insanın o anda hasta olmaması ya da kendini hasta hissetmemesi sağlıklı olduğu anlamına gelmez. Örneğin bugün çok sağlıklı görünen bir insan ertesi gün kalp krizi geçirebilir. Doğaldır ki bu kriz sağlıklı görünümün altında yatan bir hastalığa ya da işlev bozukluğuna bağlı olarak ortaya çıkmıştır. Öte yandan o an iyi durumda olmayan bir insanın da sağlıksız olduğu söylenemez. Örneğin taşıt tuttuğu için midesi bulanan ve kendini kötü hisseden bir insan elbette sağlığını yitirmiş değildir. Taşıttan inip bir süre dinlendiğinde vücut işlevleri eski uyum ve dengesine yeniden kavuşacaktır. Demek ki sağlıklı olmak kronik ya da süreğen bir hastalığı olmamakla aynı anlamdadır denebilir. Bütün dünyadaki sağlık sorunlarıyla ilgilenen Birleşmiş Milletler'e bağlı Dünya Sağlık Örgütü ya da İngilizce adının (World Health Organization) kısaltmasıyla WHO sağlık için daha kesin ve geniş kapsamlı bir tanım yapmıştır. Bu tanıma göre sağlık hasta ve sakat olmamanın ötesinde fiziksel ruhsal ve toplumsal açıdan tam anlamıyla uyumlu ve dengeli olmak demektir. Ne var ki hiçbir hastalığa yakalanmamak her açıdan tam anlamıyla sağlıklı kalabilmek hemen hemen olanaksız olduğu gibi sağlıklı olmanın ölçütü de ülkeden ülkeye değişir. Örneğin açlık tehlikesiyle karşı karşıya olan azgelişmiş ülkelerde ölmeyecek kadar yiyecek bulabilmek ve tifo kolera gibi ağır salgın hastalıklara yakalanmamak sağlıklı sayılmak için yeterlidir. Bir ülke kalkındıkça insanların beslenme koşulları ve yararlandıkları sağlık hizmetleri iyiye gideceği için halkın sağlığı da Dünya Sağlık Örgütü'nün standartlarına daha çok yaklaşır. Bugün kalkınmakta olan birçok ülkede çocuklar ana babalarından çok daha uzun boyludur. Örneğin Güney Kore'de 14 yaşındaki erkek çocuklarının boy ortalaması 1965'ten 1988'e kadar geçen süre içinde 11 cm artmıştı. Günümüzün gelişmiş ülkelerinde ise insan sağlığı için en büyük tehlike yetersiz beslenme ve bulaşıcı hastalıklar değil bazı doktorların tanımıyla "refah hastalıkları”dır. Doktorlar bu toplumlarda yaygın olan kanser ve kalp hastalıklarının sorumluluğunu genellikle yaşam düzeyinin yükselmesine bağlı olarak aşırı yağlı ve karbonhidratlı beslenmeye hareketsizliğe ve sigara içme alışkanlığına yüklerler. Sağlık Kuralları* En eski toplumlardan bu yana hemen her dilde sağlıkla ilgili pek çok atasözü deyim ve özdeyiş vardır. Örneğin Romalılar'dan günümüze kadar ulaşan "Sağlam kafa sağlam vücutta bulunur" atasözü akıl ve ruh sağlığının da vücut sağlığı kadar önemli olduğunu vurgular. Gerçekten de vücut ve zihin ayrılmaz bir bütündür. Fiziksel rahatsızlıklar ruh sağlığını olumsuz yönde etkileyebileceği gibi çok ağır ruhsal gerginlikler de bedensel hastalıklara yol açabilir. İnsan vücudu bildiğimiz bütün makinelerden çok daha karmaşık bir sistemdir. Vücudumuzun yaptığı bütün işleri hiçbir makine tek başına yapamaz ve hiçbir makine gece gündüz hiç durmaksızın 70 yıl ya da daha uzun süre çalışamaz. Çok değişik koşullara insan vücudu gibi bir anda uyum sağlayabilen bir makine de henüz yapılamamıştır. Üstelik bu kusursuz sistemin gerektirdiği günlük bakım herhangi bir makineninkinden çok daha azdır. Vücudumuzun sağlıklı kalmak için bunca çaba göstermesine karşılık bize düşen tek görev bu harika makinenin nasıl çalıştığını öğrenmek ve temel sağlık kurallarına uyarak vücudumuzun en iyi biçimde çalışmasına yardın olmaktır. Doktorlar ve öbür sağlık görevlileri "Hastalıktan korunmak tedavi olmaktan iyidir" sözünü sık sık yinelerler. Gerçekten de sağlığın temeli budur; ama hastalıklardan korunmak için neler yapılacağını bilmek gerekir. Aslında çocuklara aile içinde ve okulda öğretilen "yaşam kuralları”nın bir bölümü hastalıktan korunmaya ya da hastalıkların yayılmasını önlemeye yöneliktir. Örneğin her çocuk yemeklerden önce ve tuvaletten sonra ellerini yıkaması öksürür ya da hapşırırken ağzını eliyle kapatması ve terliyken soğuk su içmemesi gerektiğini erkenden öğrenir. Bu temel bilgileri tamamlayan öbür sağlık kurallarını da şöyle özetleyebiliriz: Sigara içmemek Çok fazla şeker ve hayvansal yağlar yemekten kaçınıp dengeli beslenmeye özen göstermek Çiğ sebze ve meyveleri iyice yıkamadan yememek Temiz olmayan suları içmemek ve mikroplu sularda yüzmemek Bol bol egzersiz ve spor yapmak Düzenli olarak yıkanmakGiyeceklerin kullanılan eşyanın ve yaşanan yerin temizliğine özen göstermek Kazaya yol açabilecek davranışlardan sakınmak Stresten kaçınmak Her yemekten sonra dişleri fırçalamak Belirli aralıklarla diş ve göz doktoruna görünmek Alışılmadık olağandışı ya da rahatsız edici herhangi bir belirtide hemen doktora başvurmak Bağımlılık yaratıcı ilaçlar ve alkol kullanmamak Ne yazık ki azgelişmiş ülkelerin özellikle kırsal kesimlerinde bu önerilerden bazılarını yerine getirmek hiç de kolay değildir. Çünkü bu ülkelerden çoğunun bütün halka temiz içme ve kullanım suyu sağlayacak en uzak köyleri bile kanalizasyon ağlarıyla donatacak ve ülkenin her yanına sağlık hizmeti *ürecek parasal gücü yoktur. Bu yüzden dünyanın gelişmiş ülkelerinde hemen hiç rastlanmayan birçok hastalığın azgelişmiş ülkelerde milyonlarca kişiyi etkilemesi doğaldır. Sağlık Hizmetleri İnsan Hakları Evrensel Bildirisi'ne göre her insanın sağlıklı yaşamaya hastalandığında devletten bakım istemeye sağlık ve sosyal yardım hizmetlerinden yararlanmaya hakkı vardır. Bu nedenle Birleşmiş Milletler'in bu bildirisine imza atan bütün ülkelerde yurttaşların sağlığını korumak"bakım ve tedavisini sağlamak devletin temel ödevlerinden biridir. Türkiye'de devlete düşen sağlık hizmetleri Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı'nca yürütülür. Sağlık hizmetlerini ülke çapında örgütlemek sosyal sigortalar kurumları oluşturmak insan sağlığına zarar verecek bütün etkenlerle ve hastalıklarla savaşmak toplum sağlığını korumak aşı tedavi ve rehabilitasyon (fiziksel yeteneklerini ruhsal ve toplumsal uyumlarını yitirmiş kişileri yeniden iş görmeye ve toplum içinde yaşamaya alıştırma) merkezleri kurmak bu bakanlığın sorumluluğundadır. Bakanlık bu hizmeti yürütebilmek için devlet hastaneleri dispanserler sağlık ocakları ana ve çocuk sağlığı merkezleri açar; illerde sağlık müdürleri ilçelerde hükümet doktorları bucak ve köylerde sağlık memurları ile ebeler eliyle bakım ve tedavi hizmeti verir; ilaç ve aşı üretimini özel hastane dispanser ve klinikleri denetler; sağlık zabıtası aracılığıyla kentlerin halka açık yerlerin yiyecek ve içecek maddelerinin temizliğini denetim altında tutar. Devletin bütün bu hizmetleri yerine getirebilmesi için ülkenin her yanını kapsayacak genişlikte bir sağlık örgütü kurması bu kurumları gerekli araç gereçlerle donatması ve elinin altında çok kalabalık bir sağlık ordusu bulundurması gerekir. Doğaldır ki bu örgütlenmenin maliyeti son derece yüksektir. Bu hizmetler için gerekli para birçok ülkede değişik kaynaklardan sağlanır. Türkiye'de devletin bütün yurttaşlara parasız ve yeterli sağlık hizmeti verebilmesi amacıyla 1963'te sağlık hizmetlerini sosyalleştirme çalışmalarına başlanmıştı. Bu program koruyucu hekimliğe ağırlık verilmesini ve hizmetin tabana yayılmasını öngörüyordu. Yani çok önemli bir hastalığı olmayanların bakım ve tedavisi sağlık ocaklarında tıbbın belirli bir dalında uzmanlaşmamış olan pratisyen doktorlarca ya da aile doktorlarınca yapılacaktı. Ancak bu birinci basamak hizmetlerinin yetersiz kaldığı durumlarda örneğin önemli bir hastalığı olanlar ya da kaza geçirenler hastanelerde uzman doktorlar eliyle muayene ve tedavi edilecekti. Bu hizmetler tümüyle parasız olacak ya da hastalardan muayene ve tıbbi testler için para alınmayıp yalnızca ilaç ve tedavi giderlerinin bir bölümüne katılmaları istenecekti. Ne var ki bazı ülkelerde uygulanmakta olan bu ideal sistem gerçekleştirilemedi ve sağlık hizmetlerinde özelleştirmeye doğru bir eğilim ağır bastı. Ülkemizde devletten başka kamu yönetimleri üniversiteler özel kuruluş ve dernekler de sağlık hizmetinde bulunur. Devlet hastanelerinde bir zamanlar çok düşük olan muayene ücretleri bugün hemen hemen üniversite hastanelerinin ücretleriyle eşitlenmiştir ve özel hastanelerin sayısı günden güne artmaktadır. Yurttaşlarca ödenen primler ve kamu kurumlarının bütçelerinden ayrılan ödeneklerle hizmet veren Sosyal Sigortalar Kurumu Emekli Sandığı ve Bağ-Kur gibi sosyal sigorta kurumları ise bakım ve tedavi giderleri için yurttaşlardan primler dışında para almaz. ABD'de sağlık hizmetleri için gerekli paranın temel kaynağı yurttaşların ödedikleri özel sağlık sigortası primleridir. Ama sunulan hizmetin düzeyi sigorta primiyle orantılı olduğundan yüksek sigorta pirimi ödeyecek güçte olmayan milyonlarca Amerikalı sağlık hizmetlerinden yeterince yararlanamaz. Bu eşitsizliği bir ölçüde gidermek için 1965'te sigorta primi ödeyemeyen yoksullara ve yaşlılara ücretsiz sağlık hizmeti vermek üzere iki ayrı program yürürlüğe konmuştur. Buna karşılık İngiltere ve İsveç gibi bazı ülkelerde sağlık hizmetleri ücretsizdir. Giderler devletçe karşılanır ve bu ülkelerde oturma izni olan herkes ücretsiz tedavi hakkından yararlanabilir. Ama İngiltere'de devlet bütçesinden sağlık hizmetlerine ayrılan para tıptaki gelişmelere paralel olarak artmadığı için yurttaşlar sağlık hizmetlerinin yetersizliğinden yakınırlar. Birçok hastane başvuranların tedavi isteklerini karşılamakta güçlük çeker ve bazı ameliyatlar için çok uzun süre beklemek gerekir. İsveç'teki sağlık hizmetleri ise yıllardır bütün dünya ülkelerine örnek olarak gösterilir. Hastaneleri Avrupa'nın en ileri sağlık kurumlarıdır; sağlık hizmetleri ücretsizdir ve gerek bu giderleri gerek öbür sosyal yardım hizmetlerini karşılayabilmek için alınan vergi bütün dünya ülkeleri içinde en yüksek düzeydedir. Gene de sistemin ideal olmasına karşılık son yıllarda İsveç'te bile sağlık kurumları yurttaşların beklentilerini karşılayamayacak duruma gelmiş ve ameliyat sırası bekleme listeleri giderek uzamaya başlamıştır. Avustralya'da bazı yerleşmeler hastanelerin ve doktorların bulunduğu yerlerden çok uzakta olduğundan bu ülkenin daha özel sorunları vardır. Bu uzak yerleşmelere doktor ve ilaç ulaştırmak ya da gerektiğinde hastaları hastaneye taşımak için Krallık Uçan Doktor Servisi kurulmuştur. Hastalara özel uçaklarıyla hizmet **ürdükleri için "uçan doktorlar" olarak bilinen bu sağlık örgütünün giderlerinin bir bölümü devlet bütçesinden bir bölümü de halktan alınan bağışlarla karşılanır. Azgelişmiş Ülkelerde Sağlık Hizmetleri* Gelişmiş bir ülkede ortalama 500 kişiye bir doktor düşerken azgelişmiş ülkelerde bu sayı 50 bini bulur hatta aşar. Üstelik bu ülkelerde insanlar daha sık hastalandıkları için ücretleri genellikle uluslararası yardım kurumlarınca ödenen doktorların ve hemşirelerin işi çok daha güçtür. Özellikle son 20 yıldır gelişmekte olan ülkelerde yürütülen halk sağlığı kampanyaları çok başarılı sonuçlar vermiştir. Bunların en önemlilerinden biri ölümcül hastalıklardan çoğunun mikroplu sulardan ve temizlik kurallarına uymamaktan kaynaklandığı konusunda halkı bilinçlendirmek olmuştur. Gerçekten de Dünya Sağlık Örgütü'nün temel hedeflerinden biri olanaklar elverdiğince bütün dünyadaki insanlara temiz su ve sağlık kurallarına uygun kanalizasyon sağlamaktır. Çünkü hastalık nedenlerini ortadan kaldırmadıkça hastalara belki de parasını bile ödeyemeyecekleri pahalı ilaçlar vermenin hiçbir anlamı yoktur. Bu kampanyaların başarılı sonuçlarından biri de çocukların özellikle çocuk felci difteri tetanos kızamık ve boğmaca gibi bulaşıcı hastalıklara karşı aşılanması olmuştur. Gelişmiş ülkelerde bu aşılar düzenli olarak yapılır; ama azgelişmiş birçok ülkede milyonlarca çocuk ilk kez bu kampanyalar sırasında aşılanmıştır. Çiçek hastalığının yeryüzünden tümüyle silinmesini de bu yaygın aşılama programlarına borçluyuz. Halkın en basit tedavi ve sağlık koruma yöntemleri konusunda bilgilendirilmesi bile milyonlarca kişinin yaşamını kurtarır. Örneğin dizanteri tifo ve kolera gibi hastalıklar çok şiddetli ishale yol açar. İshalle birlikte vücut sıvıları ve kimyasal maddeler de dışarı atıldığı için bu su kaybı özellikle çocuklarda ölümle sonuçlanabilir. Oysa bu durumda alınacak basit bir önlem hiç umulmayacak kadar etkilidir. İçine biraz tuz ve şeker karıştırılmış bol su içirmekle her yıl dünyada binlerce bebeğin ve çocuğun yaşamı kurtarılmaktadır. Doktorları ve öbür sağlık görevlilerini çalışacakları bölgenin koşullarına uyum sağlayacak biçimde yetiştirmek de çok önemlidir. Gelişmiş ülkelerin hastanelerinde en ileri ameliyat yöntemleri ve gereçleriyle çalışan doktor ve hemşireler azgelişmiş bir ülkede aynı olanakları bulamadıklarında hastalara yeterince yardımcı olamazlar. Oysa Hindistan Afrika Güney Amerika ve bazı Güneydoğu Asya ülkelerindeki "çıplak ayaklı doktorlar" yaşadıkları yörenin sorunlarını yakından tanıdıkları ve o koşullar altında ne yapılması gerektiğini iyi bildikleri için çok başarılı olmuşlardır. Daha sağlıklı bir dünya yaratmak ve insanların yaşam düzeyini yükseltmek uğruna girişilen bu savaşta başarıya giden yolun öncelikle basit ve temel sorunların çözümünden geçtiğini insanlık bir gün kavrayacaktır.

< - Bakimliyiz.Com Bilgilendirme - >

Değişiklikleri göz ardı et

Hızlı Cevap

Sağlık ve Sağlık Hizmetleri Hakkında

Benzer Konular