![]() | #1 (permalink) |
| ![]() Kalıtım ve Mendel Konu Anlatımı Yeryüzünde iki milyonun üzerinde canlı türü yaşamaktadır.Bu canlı türlerinin birbirine benzer ve farklı özellikleri bulunur.Hatta bir türün tüm bireylerinde de benzer ve farklı özellikler bulunabilmektedir.Bu durumun temelinde bireylerin kalıtsal maddesi olan GENLER rol oynar.Canlı türlerinin ve bir türün tüm bireylerinin gen bilgileri farklı olup canlılar arası çeşitliliği oluşturur. Canlılarda çeşitliliğe neden olan her bir özelliğe KARAKTER denir.Karakterler genlerce oluşturulur.Genler üzerinde anne ve babadan yavruya aktarılan karakterlere KALITSAL KARAKTERLER denir(Dil yuvarlama ![]() ![]() ![]() Anne ve babadan kromozomlar vasıtasıyla gelen genlerin etkileşim şekil ve derecelerine göre de yavrunun özellikleri ortaya çıkar.Canlılardaki karakterleri ve karakterlerin yavru bireylere aktarılmasını inceleyen bilime KALITIM BİLİMİ ya da GENETİK denir. Kalıtımla ilgili bazı tanımlar şunlardır: dominant GEN(BASKIN GEN):Bulunduğu canlıda ![]() ![]() ![]() ![]() Örnekiyah saçlılık ![]() ![]() ![]() resesif GEN(ÇEKİNİK GEN):Bulunduğu canlıda taşıdığı karakteri dominant gen bulunmadığı zaman oluşturabilen gen çeşitidir.Küçük harflerle sembolize edilir(a ![]() ![]() ![]() Örnekarı saçlılık ![]() ![]() ![]() GENOTİP:Canlıların DNA'sındaki (genler) genetik bilgidir.Canlı bireylerin karakterlerini oluşturur.DNA'nın en küçük birimi genler olduğu için genotipler genlerce oluşturulur. Örnek:Karakterlerin dominant ![]() ![]() ![]() FENOTİP:Anne ve babadan üreme olayı ile yavruya aktarılan genlerce oluşturalan karakterlerin dış görünüşüne denir.Canlı fenotiplerinin oluşmasında gen ve çevre etkileşmesi görülür. Örnek:Göz renginin siyah ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() HOMOZİGOT(ARI DÖL):Yavruda karakteri oluşturan iki genin de aynı şekil ve özellikte olmasıdır.(AA ![]() ![]() ![]() HETEROZİGOT(MELEZ DÖL):Yavruda karakteri oluşturan iki genin de farklı şekil ve özellikte olmasıdır. AA --- Homozigot---baskın karakter Aa --- Heterozigot---baskın karakter aa --- Homozigot---çekinik karakter MENDEL'İN ÇALIŞMALARI Kalıtım kurallarının temelini oluşturan ilk çalışmalar GREGOR MENDEL tarafından yapılmıştır.(1860)Mendel bir manastır bahçesinde bu konuyla ilgili deneyleri bezelyeler üzerinde yapmıştır.Elde ettiği sonuç- lar ilginç ve düzenli bir matemiksel denkleme benzediği için ![]() rı kalıtımın kurallarını oluşturmuştur.Mendelin deneylerinde bezelyeleri kullanmasının sebepleri şunlardır; Bezelyelerde birbirinden çok farklı karakterler gözlenebilir.Tohum şekli ![]() ![]() Bezelye bitkisi kolay yetiştirilir ve bir yılda birkaç ürün(döl) alına- bilir. Bezelye çiçeklerinin taç yaprakları uzun ve geniş olup çiçeğin erkek ve dişi organını tamamen dış dünyaya kapatır.Böylece doğal ortamda ya- bancı tozlaşma yapılamaz.(Karakterleri saftır.) Bu taç yaprakların deneysel amaçlı kesilmesiyle süni tozlaşmaların yapılabilmesidir. Mendel'in çeşitli bezelye karakterlerini deneysel olarak kullanması ile bazı kalıtsal prensipleri bulmuştur.Bezelye çiçekleri arasında çaprazlama- lar sonucu elde edilen prensiplere MENDEL KANUNLARI denir. Menden kanunları genel olarak üç tanedir.Bunlar; 1-Benzerlik Kanunları İki farklı saf (arı) dölün birleşmesiyle oluşan bireyler % 100 melez özelliktedir.Her iki dölün de genlerini taşır. 2-Karakterlerin Gizli Kalması Kanunu Oluşan melez bireyler baskın karakterlidir.Ancak yapısında etkisiz birer çekinik gen taşır.İki ayrı melez birey çaprazlandığında farklı genotip ve fenotipte döller oluşabilir. 3-Karakterlerin Ayrılması Kanunu İki ayrı melez karakter çaprazlandığında farklı oran ve çeşitli bireyler elde edilir.Çünkü yumurya ve spermler oluşturularken allel genler birbirinden ayrılır.Eşeyli çoğalan canlılarda görülen her özellik iki gen tarafından denetlenir.Yavruya genlerden biri anadan ![]() DNA(DEOKSİRİBO NÜKLEİK ASİT) DNA bütün hücrelerin çekirdeğinde bulunur.Kromozomların yapısı- nın büyük bir kısmını oluşturur ve bütün vücut hücrelerinde aynı miktarda bulunur.Bu da aynı canlının bütün hücrelerindeki DNA'nın(poliploit hüc- relerde hariç) aynı olduğunu gösterir. DNA molekülü iki zincirli yay ve sarmal şeklinde kıvrılmış moleküldür. Zinciri ![]() DNA kendini oluşturan nükleotitlerin sayısına bağlı olarak büyüklüğü değişen uzun iplik şeklinde bir yapı gösterir.Oldukça katı yapısından dola- yı mekanik darbelerde kolayca kırılabilir.Tüm bir DNA zincirinin elde edilmesi bu nedenle çok zordur.Mikroorganizmalardan elde edilen DNA molekülleri 1000000000 dalton gibi büyük bir moleküler ağırlığa sahiptir. Çekirdeksiz hücrelerde ![]() ![]() ÇAPRAZLAMALAR Eşeyli üreyen canlılarda erkek ve dişi üreme hücrelerinin birleştiril- mesiyle yavru bireyler elde edilmesi olayına ÇAPRAZLAMA denir. Çaprazlama yapılmasının sebebi karakterleri oluşturan allel genlerin yarısının dişiden (yumurta) ve yarısının da erkekten (sperm) alınmasıdır. Çaprazlama yapılırken bazı harf sembolleri olayın anlaşılması için kullanılır.Bunlar;P ![]() ![]() ![]() P --- Çaprazlamada kullanılan dişi ve erkek canlının karakterleri. G --- Çaprazlamada oluşturulan gamet çeşitleri. F1 --- Erkek ve dişi eşleşmesinden oluşan OĞUL BİREY karakterleri. F2 --- Oğul bireylerin eşleşmesinden oluşan TORUN BİREY karakterleri F2 bireylerinin(dölünün) bulunmasında F1 bireyleri(bir erkek ve bir dişisi) kendi aralarında çaprazlanır.(Kendileştirilir.) Genotip çeşidi = 3(SS ![]() ![]() Genotip oluşturma oranları = 1-2-1 şeklindedir SS --- Homozigot Ss --- Heterozigot dominant ss --- Homozigot İNSANDA CİNSİYETİN BELİRLENMESİ İnsanda tüm karakterlerin oluşmasında genler görev yapar.Benzer şekilde erkek ve dişi cinsiyetin oluşmasında da genler topluluğu olan kromozomlar görev yapar.İnsan vücut hücrelerinde normalde 46 kromozom ![]() Vücut hücreleri=46=44+2 Üreme hücreleri=23=22+1 Cinsiyet kromozomları da iki çeşit olup X ve Y dir.Y kromozomunu X e karşı baskın olup bulunduğu yavrunun erkek cinsiyetinde olmasını sağlar. 2N=46=44+XY --- Erkek birey 2N=46=44+XX--- Dişi birey KALITSAL HASTALIKLAR Karakterleri oluşturan genlerin yapı ![]() ![]() ![]() ![]() ve hemofililik genleri çekinik yapılı olup X cinsiyet kromozomu üzerinde taşınır. İnsanda renk körlüğü şu şekilde oluşur. r --- hastalık geni(çekinik) R --- normallik geni(dominant) XRXR---Normal dişi birey XRXr---Normal (taşıyıcı)dişi birey XrXr--- Hasta dişi(renk körü) birey XRY---Normal erkek birey XrY---Hasta erkek renk körü birey KALITIM VE ÇEVR ÇEVRE Canlılar yeryüzünde doğal bir ortamda yaşadığı için çevresel etkenlerle tüm yaşamları etkilenir.Bu çevresel etkenler;sıcaklık ![]() ![]() ![]() nem ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() MODİFİKASYON Bitki ve hayvanlarda aynı türe bağlı bireyler arasında çiftleşme olmasına karşın ![]() da kalıtsal olmayan MODİFİKASYON ve kalıtsal olan varyasyon denen farklılıklar vardır.Bu nedenle bir türü tanımlarken gösterdiği değişikliklerin sınırını ![]() Her tür bu değişiklikleri farklı boyutlarda gösterir.Canlılarda varyasyonları(çeşitlenmeyi) meydana getiren bir çok düzenek vardır. Bütün biyolojik bünyeler dış koşulların etkisiyle belirli sınırlar içinde kalmak kaydıyla farklılaşmalar gösterir.Buna MODİFİKASYON denir.En belirgin örneği arı va karıncalıların kraliçesiyle işçileri arasında görülür.Her iki sınıfa ait bireyler benzer yumurtalardan(döllenmiş yumurtalardan)meydana geldiği halde ![]() ![]() ![]() ![]() Bu kadar kuvvetli modifikasyona hayvanlar aleminde az rastlanır.Aynı yumurta ikizlerinde kalıtsal materyal olmasına karşın ![]() Modifiye eden dış koşullar ![]() ![]() ![]() Bir özelliğin modifikasyonu iki uç değer arasında geçişli olabilir.Örneğin bir vücudun ya da organın uzunluğu ![]() ![]() MUTASYON Her ne kadar genler dikkat çekecek kadar kararlı ve yeni döllere bütün özelliklerini katılıyorsa da ![]() ![]() ![]() ![]() Gen mutasyonu veya diğer bir deyimle NOKTA MUTASYONU kromozomun yapısında herhangi bir değişiklik yapmadığı gibi ![]() la da gözlenemez.Doğal olarak meydana geldiği gibi ![]() ![]() ![]() |
![]() |
Seçenekler | |
Stil | |
Kalıtım ve Mendel Konu Anlatımı konusu, LakLak Bölümü / Soru Cevap forumunda tartışılıyor.
| ||||
Konu | Konuyu Başlatan | Forum | Cevap | Son Mesaj |
Çarpım Sembolü Konu Anlatımı | elif | Matematik | 0 | 04-05-2012 04:51 |
Açıortay Teoremi Konu Anlatımı | elif | Matematik | 0 | 11-02-2012 02:42 |
Kenarortay Konu anlatımı | elif | Matematik | 0 | 11-02-2012 02:41 |
Yıldızlararası madde konu anlatımı | elif | Kimya | 0 | 15-12-2011 05:32 |
Elektrostatik konu anlatımı | elif | Eğitim ve Öğretim | 0 | 17-06-2011 01:11 |