![]() | #1 (permalink) |
| ![]() İskeletin Temel Kısımları Nelerdir Kafatası Kemikler birbirine olabildiğince sıkı bağlanmışlardır. Aralarında da oynamaz eklemler vardır. Yalnız alt çene kemiğinde yarı oynar eklem vardır. Beyin bu kemikler içinde korunur. Gövde iskeleti Omurga ve göğüs kafesinden oluşur. Omurga Omur adı verilen 33 tane kısa kemikten oluşur. Omurganın içinden şerit halinde omurilik siniri geçer ki bu kanala omurilik kanalı denir. Bel kemiği olarak da isimlendirilen omurga beş bölümden meydana gelir ve otuzüç adet omur kemiğinden oluşur. Bu bölümler boyun'da 7 tane ![]() ![]() ![]() sokumunda 4 tane kemik vardır. Sırt omurları ![]() oluşur. Akciğerler ve kalp burada korunur. Üyeler Kol ve bacaklar gövdeye kemik köprüler ile bağlanmıştır. Aralarında tam oynar eklemlervardır. Kollarda Pazu ![]() dirsek ![]() ![]() ![]() kemeri ile bağlanmıştır. Omuz kemeri kürek ve köprücük kemiklerinden oluşur. Bacaklarda Uyluk ![]() kapağı ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() vardır. Bacaklar gövdeye kalça kemeri ile bağlanır. Kalça kemeri ![]() ve uyluk kemiğinden oluşur. ![]() ![]() Gövde iskeletinin omurga dışındaki temel bölümleri ![]() kemeri ![]() ![]() İskelet insan ve hayvan vücudunun ke*mikten çatışıdır. Bu sert ve sağlam çatı ![]() ![]() yağ ve deri gibi yumuşak dokulara destek olur ![]() iç organları korur. Hayvanlar genel olarak omurgasızlar ve omurgalılar adıyla iki büyük gruba ayrılır. Böyle bir ayrımın ![]() yok*tur. Ama sırtta boydan boya uzanan ve omurga denen kemik dizisinin yokluğunu belirttiği için anatomi açısından önem taşır. Omurgasız hayvanların bir bölümünde ![]() iskelet bulunmaz. Buna karşı*lık bazı omurgasızların iskeleti vardır ![]() vücudun dışındadır. Midye ![]() ![]() ![]() ![]() karides gibi kabukluların ve böceklerin vücudunu dıştan sararak içerideki yumuşak bölümleri koruyan az ya da çok sert kabuklan bu tür bir dış iskelettir. Bu sert kabuklu hayvanlar büyürken birkaç kez kabuk değiştirmek zorunda kalırlar; büyümeyi engelleyen eski dış iskelet atılır ve yerini daha geniş ![]() bir kabuk alır. Omurgalıların yeryüzünde beliren ilk ör*nekleri balıklardır. Bugün bile denizlerde ![]() Kemikli balıklar kadar evrimleşmemiş olan bu kıkırdaklı balıkların en tanınmışları köpekbalıkları ![]() Milyonlarca yıllık evrim sürecinde bazı omurgalılar sudan ayrılarak karada yaşamaya başladılar. Bu yeni yaşam ortamına uyum sağlayabilmeleri ![]() özellikle karada yer değişti*rip yiyecek arayabilmeleri için yapılarının değişmesi gerekiyordu. Böylece ![]() gelişecek bi*çimde iskeletleri yavaş yavaş değişikliğe uğ*radı. Sonunda amfibyumlar ![]() ![]() gelişir*ken ![]() olmayan sürüngenlerin iskeletleri ![]() bir biçim aldı; kuşlarınki uçma*ya elverişli bir yapıya dönüştü; memelilerden çoğununki de hayvanın dört ayak üzerinde yürümesini sağlayacak biçimde değişikliğe uğradı. Bu arada büyük insansımaymunlar (goril ![]() ![]() ![]() gibon) ile insan gibi en gelişmiş memelilerin iskeleti ![]() destekleyerek bu canlıların hemen hemen dik yürümelerine elverişli bir yapıya kavuştu. Fosil İskeletler Öldükten sonra gömülen bir insanın ya da üstü kendiliğinden toprakla örtülen bir hayvanın vücudu zamanla çürüyüp yok olur; ama iskeleti çok uzun yıllar hiç bozulmadan kalır. Eğer bu kemikler kayaçların arasına gömülür ve biçimini koruyacak biçimde taşlaşırsa ![]() edinilebilir. Bilim adamları ![]() dinozorların (dev sürüngenlerin) fosilleş*miş iskeletlerini inceleyerek ![]() sürüngenle*rin canlıyken neye benzediklerini ![]() ![]() kemiklerinin kimyasal bileşi*mine bakarak neler yediklerini öğrenebilmişlerdir. İnsan İskeleti İnsan iskeletinde 200?den fazla kemik vardır. Grimsi beyaz renkte sert bir maddeden yapıl*mış olan kemikler gençlerde çok dayanıklıdır ve kolay kolay kırılmaz. Oysa yaşlıların ke*mikleri daha güçsüzdür ve kolayca kırılabilir. Bazı kemiklerin ortası oyuktur ve içi kemik iliği ya da yalnızca ilik denen yağlı bir maddeyle doludur. Kemiklerin sert ve bükülmez olmasına kar*şılık insanın inanılmaz bir hareket esnekliği vardır. Çünkü iskelet tek parça halinde değil*dir; genellikle eklemler ve bağlarla birbirine bağlanmış ayrı ayrı kemiklerden oluşur. Kafa*tasında olduğu gibi ![]() birleştiren oynamaz eklemler dışında ![]() hareket ser*bestliği veren oynar eklemlerle birleşmiştir. Eklemlerin ve eklem bağlarının yanı sıra kaslar da vücudun hareketine yardımcı olur. Beyaz bir lif demetinden oluşan kirişler bir kasın ucunu kemiğe bağlayarak bu iki yapının birlikte hareket edebilmesini sağlar. Bazen de kas doğrudan doğruya kemiğin üstünü sara*rak ekleme destek olur. Omuz eklemini bir başlık gibi saran ve kol yukarıya kaldırıldığın*da omuz başındaki kabarıklığı dıştan farkedilen kasın durumu böyledir. Kısacası iskeletteki bütün kemikler değişik yapıdaki dokularla birbirine bağlanarak uyumlu bir bütün oluşturur. Kemikler arasın*daki bu bağlayıcı doku çoğu kez kıkırdaktan*dır; örneğin omurgadaki bütün omurların arasında disk denen birer kıkırdak parçası bulunur. Tıpkı bir tampon gibi iskeleti darbe*lere karşı koruyan da bu yapıdır. İnsan iskeleti üç temel bölümde incelenebi*lir: •Vücuda destek olan ve iç organları koru*yan gövde bölümü •Çok hafif ![]() •Bütün iskeletin en hareketli bölümleri olan kollar ve bacaklar 1. Gövde İskeletin temel ekseni olan omur*ga ![]() oluşmuştur. Omurların biçimi oldukça düzensizdir ve her birinin ortasında birer delik bulunur. Bu deliklerden ![]() alış*verişini sağlayan omurilik geçer. Bu nedenle omurganın görevlerinden biri de sinir sisteminin en önemli bölümlerinden biri olan omuriliği ko*rumaktır. Sırtın tam ortasında ![]() düğümler ![]() bağlanmış olan kaslar omurganın eğilip bükülmesini sağlar. Omurga boynun içinden geçerek kafatasına bağlanır ve başa destek olur; ensede ![]() yerde belirgin bir omur çıkın*tısı vardır. Omurganın alt ucunda ise ![]() kıvrılarak kasların arasına gömülmüş olan kuyruksokumu kemiği bulunur. Bu ke*mik ![]() kalıntısıdır. Gövde iskeletinin omurga dışındaki temel bölümleri ![]() kemeri ![]() kürekkemiğinden oluşan omuz kemeri kolların gövdeyle bağ*lantısını sağlar. Göğüs kafesi ise arkada omurgaya ![]() oluşturduğu kemikten bir kafes gibidir. Bu sağlam kafes ![]() kalp ve akciğerler gibi organlar için çok korunaklı bir yapı oluşturur. İnsanda 12 çift kaburga vardır. Dar ![]() ilk yedi çifti kıkırdaklarla doğrudan göğüs kemiğine bağla*nır. Geri kalan beş çiftten üçü yedinci kabur*ga kemiğiyle birleşir; daha kısa olan son iki çiftin ucu ise serbesttir. Ama hepsinin sırtta omurlarla bağlantısı vardır. Kaburgaların kıkırdaksı eklemleri bu kemik kafesin genişle*mesine yardımcı olarak solunumu kolaylaş*tırır. Gövde iskeletinin alt bölümündeki leğen denen kemik yapı da hem bacakların omur*gayla bağlantısını sağlar ![]() köprü gibi omurgaya bağladığı için kalça kemeri denen bu yapı birkaç kemikten oluşur. Önde ve yanlarda kalça ![]() ![]() kemiğinin sınırladığı bu yapının biçimi gerçekten de bir leğeni andırır. Doktorlar leğen kemiklerinin yapısına baka*rak bir iskeletin kadına mı ![]() erkeğe mi ait olduğunu söyleyebilirler. Çünkü kadınla*rın leğen kemikleri ve aradaki leğen boşluğu bir erkeğinkinden daha geniştir. Doğum sıra*sında leğen kemikleri biraz daha açılarak bebeğin çıkışını kolaylaştırır. 2. Kafatası İskeletin beyni koruyan ve yüzün kemik yapısını oluşturan bölümüne kafatası denir. İnsan doğduğu zaman kafatasındaki kemikler henüz gelişmesini tamamlamamış*tır. Bu yüzden bebeklerin kafatasındaki ke*miklerin arasında ![]() zarla örtülü olan bir açıklık vardır. Bıngıldak denen bu açıklık ![]() gelişmesini tamamlayıp kafatası gerçek boyutlarına ulaş*tığında kapanır. Parmağınızı üstçenenizin üstüne koyup ağ*zınızı açarsanız üstçenenin oynamadığını ![]() üstçene doğrudan kafatasına bağlı olan sabit bir parçadır; oysa altçene kafatasına hareketli bir eklemle bağlanmıştır. 3. Kollar ve Bacaklar Kollardan her biri üç uzun kemikten yapılmıştır. Kolun dirseğin üstünde kalan bölümünde üstkol kemiği ![]() Üstkol kemiğinin ucu yuvar*laktır ve arkada ![]() kemik olan kürekkemiğine bağlanır. Bu bağlantı yerinin önünde de omuz kemerleri*nin öbür parçası olan köprücükkemiği bu*lunur. Üstkol kemiğinin alt ucu ise dışta döner kemikle ![]() Kolun alt bölümündeki bu kemiklerin ucunda sekiz bilek kemiği ![]() oluştu*ran beş tarak kemiği ve en uçta küçük parmak kemikleri bulunur. Bacak ve ayaklardaki kemiklerin yerleşme düzeni de kol ve el kemiklerininki gibidir. Bacağın dizin yukarısındaki üst bölümünde (uylukta) yer alan uylukkemiği vücudun ağır*lığını taşıdığı için bütün iskeletin en uzun ve en güçlü kemiğidir. Bu kemiğin üst ucu top gibi yuvarlaktır ve kalça kemiğindeki çukur yuvaya oturarak çok hareketli bir eklem oluşturur. Alt ucu ise diz eklemiyle kamışkemiğine ve kavalkemiğine bağlanır. Bacakların birbirine bakan iç yanındaki kavalkemiği dış*taki kamışkemiğinden daha kalındır. Dizin altındaki bu iki kemiğin alt ucunda sırayla ayak bileği ![]() bu*lunur. İskelet için en yararlı şey düzenli hareket ve egzersiz yapmaktır. Çünkü hareketsiz kalan kaslar zayıflar ve birbirine eklemlenen kemik*leri doğal konumunda tutamaz. Böylece ke*miklerin biçimi bozulur ![]() ![]() ![]() sırt ve bel ağrıları başlar. İskelet Sistemi Kemiklerden meydana gelen ![]() ![]() ve kaslara tutunma yeri olan yapıya iskelet adı verilir. İskelet sistemi vücudu destekleyen ![]() bütünüdür. Yerçekimine karşı gelerek kasların da yardımı ile vücudun hareketini sağlar ![]() oluşur. Kemik sürekli değişen ve pek çok fonksiyonu olan vücut dokusudur. Bütün kemikler bir araya gelerek iskeleti oluşturur. İskeleti oluşturan kemikler genel olarak dört grupta incelenir. •Uzun kemikler •Kısa kemikler •Yassı kemikler •Düzensiz Kemik Yapısı Yapısında inorganik madde bulunan tek dokudur. Dıştaki sert katman büyük oranda kollajen proteinlerden ve hidroksiapatitten oluşur. Kollajen teller gerilmeye karşı direnç sağlar. Kalsiyum ve diğer minerallerden oluşan hidroksipatit ![]() Kemiğin organik yapısında kalsiyum ve fosforun yanı sıra kalsiyum sülfat ![]() sülfat ![]() 99’ u kemikte bulunur. Yetersiz kalsiyum ve fosfor alımı kemiğin sağlamlığının azalmasına ![]() olmasına ve bazı kemik hastalıklarının oluşmasına sebep olur. Kemiğin içinde bulunan kemik iliğinin yumuşak ve gözenekli bir yapısı vardır; burada kan hücrelerinin üretildiği hücreler bulunur. Damarlar kemiklerin içinden geçer ve etrafı sinirlerle çevrilmiştir. Kemik Dokusu Tipleri Kompakt kemik dokusu: kemiklerin oldukça sert olan en dış tabakasıdır. Spongioz kemik dokusu: kısa ve uzun kemiklerin metyafiz ve epifizlerinin iç kısımları ve yassı kemiklerin iç yüzeylerinde bulunur. İskeleti oluşturan kemikler 4 grupta incelenir. Bunlar: •Baş kemikleri •Omurga kemikleri •Göğüs kemikleri •Aalt ve üst taraf kemikleri A. Baş Kemikleri (Ossa cranii) Baş kemiklerinin en temel fonksiyonu hayati önemi olan beyni korumaktır. Kafatası kemikleri baş ve yüz kemikleri olmak üzere 2 kısımda incelenir. 1. Baş Kemikleri Oksipital kemik (artkafa kemiği): Kafatasının alt ve arka kısmında bulunur. Sphenoid kemiği (temel kemik): Kafatasının tabanında bulunan kemiktir. Frontal kemik (alın kemiği): Kafatasının ön yüzünde ve göz yuvalarının (orbita) üst bölümünde yer almıştır. Parietal kemik (yan kafa ![]() ![]() yüzeyli bir çift kemiktir. Temporal kemik (şakak kemiği): Parietal ![]() bir çift kemiktir. Bu kemiklerin iç tarafında işitme ve denge organları bulunur. Etmoid kemik (kalbur kemiği): Sfenoid kemiğin önünde ve frontal kemiğin arkasında arda bulunan kemiktir. 2. Yüz kemikleri Maxilla ( üst çene kemiği): Hareketsiz olan çene kemiğidir. Ağız boşluğunun üstünde ![]() çukurunun altında bulunur. Os lacrimale (gözyaşı kemiği): İnce bir kemik olup ![]() parçasını oluşturur. Os palatinum (damak kemiği): Burun boşluklarının arkasında yer alır. Os nasale (nazal kemik ![]() kemiğinin alın çıkıntıları arasında ve dört köşeli yassı bir kemik olup burun sırtının iskeletini yapar. Os zygomaticum (elmacık kemiği): Göz çukurlarının dış alt kısımlarında bulunur. Mandibula (alt çene kemiği): Yüz kemiklerinin en büyüğüdür. Çiğneme fonksiyonu ile sindirim sistemine yardımcı olur. Os hyoideum (dil kemiği): Dil kökünün aşağısında ve gırtlağın üst kısmında yer alır. Vomer (sapan kemiği): Burun boşluklarını birbirinden ayıran kemiğin arka ve alt parçasını yapan ![]() B. Omurga Vücudun dorsalinde (arkada ![]() ![]() taşıyan ve destekleyen iskelet bölümüdür. Boşluğunda sinir sisteminin önemli bir parçası olan omurilik (medulla spinalis) koruma altına alınmıştır. Omurgayı meydana getiren omurların sayısı 33 tanedir. Bu sayı erginde 26’dır. Omurga beş bölümde incelenir. •Boyun bölgesi (servikal) omurları: Boyun bölgesi 7 omurdan meydana gelmiştir. •Göğüs (torasik) omurları: Göğüs omurları 12 tanedir. •Bel (lumbar) omurları: Bel omurları 5 tanedir. Vücut ağırlığının taşınmasında önemli role sahiptir. Diğer omurlara göre daha büyük ve enine çıkıntılara sahiptirler. •Kuyruk sokumu (sakral) omurları: Çocukta 5 ayrı omur ![]() haline gelir. •Kuyruk (koksik) omurları: Sayısı 3-5 arasında değişen kuyruk omurları erginde tek kemik haline gelir. C. Göğüs İskeleti (Toraks) Göğüs iskeleti ![]() incelenir. Omurga dışında göğüste 25 tane kemik bulunur. Bunlardan 12 çifti kaburga bir tanesi ise göğüs kemiğidir. Sternum önde ve yassıdır. Kaburgalar sağ ve solda 12’şer tanedir. Kaburgaların hepsi arkada omurga ile bağlantılıdır. Önde ise kaburgaların ilk 7 çifti sternuma bağlanır. 8 ![]() ![]() ![]() uçları boştadır. Kaburgaların sternuma birleştiği yerde kıkırdak doku yer alır. Bu sayede göğüs kafesi elastikiyet kazanır. D. Alt ve Üst Taraf Kemikleri 1. Üst Taraf Kemikleri Köprücük kemiği (clavicula): Sternum ve kürek kemiği ile eklem yapar. 15-17 cm uzunluğunda ![]() kemiktir. Kürek kemiği (scapula): Üçgen şekilli yassı iki kemiktir. Ön ve arka olmak üzere iki yüzü vardır. Ön yüzde omur kaslarının bağlandığı noktalar vardır. Kol yada pazu kemiği (humerus): Vücudun üst kısmına ait en uzun kemiktir. Üstte kürek kemiği ![]() Dirsek kemiği (ulna):Üst ucu kalın ![]() Radius (önkol kemiği): Önkolun dış yan tarafında bulunan kemiktir. Ulnaya paralel uzanır fakat daha kısadır. El kemikleri: Toplam 27 kemikten oluşur. El bilek kemikleri [8] ![]() (5) ve el parmak kemikleri (14) olmak üzere 3 grupta incelenir. 2. Alt taraf kemikleri Kalça kemiği (os coxae): Kalça kemiği kanadı (os ilii) ![]() çatı kemiğinin (os pubis) ergenlik çağında birleşmesi ile oluşur. Leğen kemiği (pelvis): Arkada sakrum ve koksik ![]() aralarında eklemleşmesinden meydana gelir. geniş olan üst parçasına pelvis major (büyük pelvis) ![]() denir. Pelvis çapları önemlidir. Çünkü doğum sırasında uterus ve karın kaslarının kasılması sonucu aşağıya itilen çocuğun dışarıya çıkabilmesi için önce küçük pelvisten geçmesi gerekir.erkek pelvisi ile kadın pelvisi arasında farklılıklar vardır. Kadın pelvisi daha geniş ![]() ![]() geniştir. Uyluk kemiği ![]() ![]() kalça kemiği ve tibia ile eklem yapar. Diz kapağı kemiği (Patella): Tabanı yukarda olan bir üçgen gibidir. Ön yüzü deri altından hissedilir. Kaval kemiği (tibia): Vücudun en uzun ikinci kemiğidir. Tibianın üst ucu alt uca göre daha incedir. İnce fakat çok sağlam bir kemiktir. Baldır ![]() kamış kemiği (fibula): Yaklaşık olarak tibia ile aynı boyda fakat daha ince olan bacak kemiğidir. Ayak kemikleri: Toplam 26 tanedirler. Ayak kemikleri iki sıra halinde dizilmişlerdir. Arka sırada iki büyük kemik olan eklem kemikleri (talus) ![]() bulunur. Ayak tarak kemikleri eldeki gibi 5 tanedirler fakat daha uzundurlar. Ayak parmak kemikleri eldeki gibi 14 tanedir. E. Eklemler İskeleti oluşturan kemikleri birbirine bağlayan anatomik oluşumlardır. Eklemlerde iki kemiğin uç noktaları ![]() ![]() ![]() üstlenen kıkırdakla kaplıdır. Eklem kıkırdağı 2-5 mm kalınlığındadır. Kemik yüzeylerini örten eklem kıkırdağının özelliklerinden biri sürtünme katsayısının çok düşük olmasıdır; bu sayede iki yüzey rahatlıkla birbirleri üzerinde kayar. Diğer özelliği baskıya karşı dayanıklılığıdır. Ne kan damarları ne de sinir uçları kıkırdağa girmez. Kıkırdak ![]() duyarsızdır. Komşu eklem yüzleri arasındaki büyüklük ve şekil farklılığı fazla ise bu yüzlerin birbirine uyumunu sağlayan iki eklem yüzü arasına sokulan menisküs ve disküs denen oluşumlar bulunur. Menisküsler ![]() yüzlerini büyütürler. Ayrıca dokuların elastikiyeti sayesinde ve hareket sırasında basıncın etkisi ile eklem yüzlerinin şekil ve durumlarını değiştirirler. Diskuslar ![]() şekil ve durum değiştirme yeteneği daha fazla olan ve çeşitli hareketlerin meydana gelmesini sağlayan oluşumlardır. Eklemlerin diğer parçaları stabilizasyonu ve sürekli kullanımdan oluşabilecek aşınmanın azaltılmasını sağlar. Eklemlerde ayrıca eklem kapsülünü oluşturan ince ve yumuşak bir zar (sinoviyal zar) mevcuttur. Sinoviyal dokuda bulunan hücreler eklem kapsülünü dolduran bir sıvı (sinoviyal sıvı) üretirler. Sinoviyal sıvı ![]() ![]() glukozdan oluşan karmaşık ![]() ettikçe daha akışkan hale gelen bir yağ gibidir Bu sıvı sürtünmeyi azaltır ![]() kayganlık sağlar ![]() kolaylaştırır. Eklem bağları (ligamentler) eklemleri sarar ve kemikleri birbirine bağlar. Bu bağlar belirli yönlere harekete imkan sağlayarak ![]() eder. Bursalar ![]() hareket sisteminin komşu yapıları arasında tampon işlevi gören içi sıvı dolu keselerdir. Bursalar ![]() yıpranmasını önlerler. Bir eklemi oluşturan yapılar hareketi kolaylaştırmak için birlikte çalışırlar. Eklemler fonksiyonlarına göre 3 sınıfta incelenir: •Oynamaz eklemler: Kafatası kemikleri arasında bulunan ve sutura adı verilen eklemler bu türdendir. Bu tip eklemler yoğun bir fibröz doku kitlesi ile birleştiklerinden ![]() bazen fibröz eklemler adını da alırlar. •Yarı oynar eklemler: Bu tip eklemlerde hareket önemsiz seviyededir. Omurga kemikleri arasındaki eklemler bu tipe en belirgin örnektir. Kemikler arasındaki yarı gevşek eklem bir miktar harekete izin verir. •Oynar eklemler: Tam oynar eklemlerdir (sinoviyal eklemler). Eller ![]() ![]() bacaklarda bulunurlar. Farklı anatomik tipleri vardır. Hepsinde bir eklem boşluğu ![]() mevcuttur. Tüm hareketli eklemler sinoviyal eklemler adını da alırlar. |
![]() |
Seçenekler | |
Stil | |
İskeletin Temel Kısımları Nelerdir konusu, LakLak Bölümü / Soru Cevap forumunda tartışılıyor.
| ||||
Konu | Konuyu Başlatan | Forum | Cevap | Son Mesaj |
Kalbin Kısımları Nelerdir? | elif | Biyoloji | 5 | 09-12-2015 03:06 |
temel hak ve özgürlüklerimiz nelerdir ? | Kayıtsız Üye | Soru Cevap | 28 | 17-10-2012 09:25 |
Temel Hak Ve Hürriyetlerimiz Nelerdir? | elif | Eğitim ve Öğretim | 1 | 04-10-2012 05:51 |
Kök Nedir - Kökün Kısımları ve Görevleri Nelerdir? | elif | Biyoloji | 0 | 16-06-2011 11:19 |
Temel Haklarımız Nelerdir? | elif | Kadın ve Hukuk | 0 | 27-02-2011 06:01 |