Zekat Nedir? Kimlere verilir? Kimler verir? Hakkında bilgiler

´ λŋтiьioтiף ´ · 28-11-2010, 04:44

ZEKAT
Kelime anlamiyla zekat; temizlik artmak bereketli olmak iyi ve düzgün olmak manasina gelir.
Dini anlamiyla ise; nisap miktari zenginlige sahip olan Müslümanin Allah'in hakki olanlara verilmesini emrettigi belli miktarda mali vermesidir.Veren kimseyi cimrilik kirlerinden ve günahlardan temizledigi ve malinda berekete vesile oldugu için kelime manasi ile dini manasi arasinda bir bag vardir.
Örfde mecburi olmayan küçük bagislar için kullanilan sadaka kelimesi de Kur'an'da ve hadiste zekat manasinda kullanilmistir.
Zekatin Hükmü
Zekat hicretin ikinci yilinda Ramazan orucundan sonra farz kilindi Islam'in bes sartindan birisidir.Kur'an-i Kerim'de zekati emreden pekçok ayet vardir.Bunlardan birisi:
"Iman edip iyi isler yapan namaz kilan ve zekât verenler var ya onlarin mükâfatlari Rableri katindadir. Onlara korku yoktur onlar üzüntü de çekmezler." mealindeki Bakara Suresi 277. ayetidir. Bu ayette beraber zikredilen namaz ve zekat kelimeleri Kur'an-i Kerim'de ayni ifade ile birçok yerde daha tekrarlanmistir.Bu ayetlerden bir kismi sirasiyla: Bakara Suresi 177. ve 271.Enam Suresi 141. Tevbe Suresi 11. ve 60. Enbiya Suresi 73. Nur 37. Beyyine Suresi 5. Ayetleridir.
Iki Cihan Serveri Efendimiz (s.a.v)'in de bu konudaki hadislerinden birkaç örnek verelim:
"Islam bes esas üzerine kurulmustur:Allah(c.c)' dan baska ilah olmadigina ve Muhammed (s.a.v)'in Allah'in peygamberi olduguna sehadet etmek namaz kilmakzekat vermekRamazan orucunu tutmak ve hacca gitmektir" (Tirmizi Iman-3; Buhari Iman-1;Müslim Iman-21)
"Mallarinizi zekat ile koruyunuz.Hastaliklarinizi sadaka ile iyilestiriniz bela dalgalarini dua ve niyaz ile karsilayiniz" (Büyük Islam Ilmihali Ömer Nasuhi Bilmen Bilmen Yay.Sy.435)
Zekatin dinimizdeki yeri nedir?
Zekat dinin diregi olan Namaz ibadetinden hemen sonra gelmekte ve birlikte zikredilmektedir.Ikisinin birbirine baglanmasinin en mühim hikmeti namazin dinin diregi zekatin ise Islam'in köprüsü olmasidir.Namaz dini koruyan zekat asayisi temin eden Ilahi iki esastir.
Ebedi saadetin basta gelen sartlarindan biri olan zekatöylesine kuvvetli bir iman asametidir ki; müminlerle kanli çarpismalara giren müsriklerin tevbe edip namaz kilmalari ve zekat vermeleri halinde savas halinin kalkacagi ve eski müsriklerin bu alametlerle birlikte müminlerin din kardesi vasfini kazanacaklari bildirilmistir.( Tevbe Suresi 5.Ayet – "Haram aylar çikinca müsrikleri buldugunuz yerde öldürün; onlari yakalayin onlari hapsedin ve onlari her gözetleme yerinde oturup bekleyin. Eger tevbe eder namazi dosdogru kilar zekâti da verirlerse artik yollarini serbest birakin. Allah yarligayan esirgeyendir." )
Zekatin dindeki ehemmiyeti içindir ki; Peygamber Efendimiz Hazretleri (s.a.v) 'nin vefatindan sonra halife seçilen Hz.Ebu Bekir (r.anh) zekat vermeyenlerle savasmis ve bununla ilgili olarak söyle söylemistir:
"Allah (c.c) ' a yemin ederim ki namazla zekatin arasini ayiranlarla mutlaka savasacagim . Çünkü zekat mali bir haktir.Allah(c.c) 'a yemin ederim ki;Resulullah (s.a.v) 'a vermis olduklari bir deve yularini dahi bana vermezlerse bu sebeble onlarla mutlaka savasirim" (Ebu Davud – Zekat:1)
Zekat Vermemenin Mesuliyeti
Gerek ayetlerde gerekse de hadislerde farz olan zekati vermeyenler siddetle tehdit edilmislerdir .Kur'an-i Kerim'de Ali Imran Suresi 180.Ayetinde "Allah'in kereminden kendilerine verdiklerini (infakta) cimrilik gösterenler sanmasinlar ki o kendileri için hayirlidir; tersine bu onlar için pek fenadir. Cimrilik ettikleri sey de kiyamet gününde boyunlarina dolanacaktir. Göklerin ve yerin mirasi Allah'indir. Allah bütün yaptiklarinizdan haberdardir." denilmistir.Peygamber Efendimiz Hazretleri (s.a.v) bir hadisi serifinde "Allah'in kendisine vermis oldugu malin zekatini vermeyen kimsenin mali Kiyamet gününd iki gözünde iki siyah nokta bulunan dehsetlizehirli bir yilan sekline sokulur ve bu yilan o gün mal sahibinin boynuna sarilir.Sonra agzi ile mal sahibinin çenesinin iki tarafindan yakalar ve 'Ben senin dünyada çok sevdigin malinim ben senin hazinenim ' der" söylemistir. ( Buhari Zekat:3 ; Ibni Mace Zekat:3 )
Zekat Kimlere Farzdir?Bir kimsenin zekat vermekle mükellef olabilmesi için bazi sartlar vardir.Bu sartlari söylece siralayabiliriz:

Müslüman Olmak: Zekatakli basindaergenlik çagina ermis ve hür olan Müslümanlara farzdir. Hanefi mezhebi disindaki diger mezheplere göre çocuklarin ve delilerin de zekat vermeleri gerekir.Onlarin zekatini onlara ait olan maldan velileri verir.Bunlar çocuklarin malina zekat düsmesine delil olarak su hadisi zikrederler: " Mali bulunan bir yetimin velisi olan onun adina ticaret yapsin.Ta zekat onu yemesin." ( Tirmizi Zekat:15 )

Nisap miktari mala sahip olmak: Zekatin farz olmasinin bir sarti da asli ihtiyaçtan baska nisap miktari veya daha fazla bir mala sahip olmaktir.Nisap zekatin farz olmasi için tayin olunan miktarda mal demektir.Peygamber Efendimiz Hazretleri (s.a.v) zamaninda altinla gümüsün satin alma gücü bakimindan günümüzde oldugu gibi büyük fark yoktu.Dolayisiyla zekat için nisap miktari bunlar üzerinden belirlenmisti.Zirai mahsüllerin ve hayvanlarin disinda kalan mallarda nisap miktari altinda Hanefilere göre 85 gram; gümüste ise 595 gram: Safilere göre ise altinda 72 gram gümüste 504 gram olaraka tespit edilmistir.O devirde 85 gram altinla 595 gram gümüsün satin alma gücü birbirine esitti fakat günümüzde bu nisaplar arasinda büyük bir fark vardir.Bu sebeple günümüzde nisap miktari olarak altinin esas alinmasi zekatin gayesine daha uygundur.

Malda bir artisin olmasi: Zekati verilecek mal hakikaten veya hükmen artmali yani sahibine gelir getirmelidir.Artmayan mal için zekat vermek gerekmez.Hakikaten artis ticaret yolu veya dogum yolu ile artistir. Ticareti yapilan mallar gün geçtikçe kiymetlenir.Zekati verilmesi gereken koyunsigir gibi hayvanlar ise her sene yavruladiklarindan kiymet kazandiklarindan hakiki bir artis vardir.Yine para ekin ve meyveler gelisen mallardir.
Hükmi artis ise altin ve gümüse mahsustur.Bu madenler her ne kadar maddeleri itibariyle bir artis göstermeseler de degerleri her zaman artar.Buna hükmi artis denir.

Mala sahip olmak: Zekati verilecek mala insan tam sahip olmalidir.Sahibinin elinde ve tasarrufunda bulunmayan malin zekatini vermek gerekmez.Satin alinip alis veris yapildiktan sonra henüz ele geçmemis olan mal zekata tabidir.Rehin birakilan mal zekata tabi degildir.Belirli bir sahibi bulunmayan kaybedilmis ve gasbedilmil mala zekat düsmez.

Bir yilin geçmesi: Zekata tabi olan malin üzerinden hicri takvime göre bir yilin geçmesi gerekir.Peygamber Efendimiz Hazretleri (s.a.v) bir hadisinde "Üzerinden bir yil geçmedikçe bir malin zekatini vermek gerekmez." buyurarak buna dikkat çekmistir.Bu bir yil içinde artis gerçeklesir hayvanlar yavrular ihtiyaçlar fiyatlar degisir.
Hanefilere göre nisap miktari hem senenin evvelinde hem de senenin sonunda bulunmalidir.Mesela bir kimse asli ihtiyaçlarindan fazla olarak 100 gram altina sahip olsa bir sene geçtikten sonra bu altin 60 grama düsse bu kimseye zekat vermek farz degildir.Fakat nisap miktarinin sene içinde azalmasi zekata mani degildir.Mesela alti ay geçtikten sonra 60 grama düsse fakat senenin sonunda 120 grama çiksa senenin basindaki 100 gram veya alti ay sonraki 60 gram degil de senenin sonunda 120 gram altinin zekati verilir.Zekata tabi olan bir mal üzerinden bir sene geçtikten sonra artsa artan kisim zekata tabi olmaz.Onun zekata tabi olmasi için bir senenin geçmesi gerekir.Mesela birinin elinde geçen yilin Ramazan ayinin onuncu gününde 100 milyon lira bulunsa bu senenin Ramazan ayinin onuncu gününde bu miktar 120 milyon olsaRamazan'in on besinde 130 milyona çiksa bu kimse 120 milyonun zekatini verir.
Safiilere göre ise yil içerisinde nisap bir an bile olsa eksilirse o yil için zekat vermek gerekmez.Yilin baslangicinda nisap tam oluryil içerisinde eksilir sonra yine tamamlanirs zekatin farz olmasi için nisabin tamam oldugu günden itibaren bir yil geçmesi gerekir.Ancak bir insanin zekattan mal kaçirmak için yil içerisinde servetini mesela bir miktar malini birisine hibe edip daha sonra almak gibi hile-i ser'iyye ile eksiltmesi mekruhdur.Alimlerin çogunluguna göre ise böyle yapmak haramdir.
Zekatin farz olmasi için malin üzerinden bir senenin geçmesi bir sene dolmadan zekat verilmez demek degildir.Fakat bir senede iki defa zekat verilmez.

Borçlu olmamak: Zekatin farz olmasinin sartlarindan biri de eldeki malin varsa borçlar çiktiktan sonra nisap miktarina ulasmasidir.Mesela elinde asli ihtiyaçlarindan fazla olarak bir milyari bulunan fakat sekiz yüz milyon borcu bulunan birine zekat farz degildir.Zekat vermek için bütün sartlar varsa kisinin zekati kendisine farz olduktan sonra olan borçlanmalari zekatin farziyetine mani degildir. Bir alacakli alacagindan vazgeçse o günden itibaren bir sene geçince borcundan vaz geçilen kimsenin nisap miktarinda mali oldugu takdirde üzerine zekat farz olur.
Asli Ihtiyaçlar nelerdir?
Asli ihtiyaçlar ( havaici asliye ) genis bir tarifle maddi ve manevi hayati devam etmesi için muhtaç olunan seylerdir.Insanin arzu ettigi hersey zaruri ihtiyaç degildir.Zekat mükellefiyeti bakimindan zaruri ihtiyaçlar sunlardir:
Ev ve ev esyasi: Ev ve ev için gerekli olan zaruri ihtiyaçlar diger bir tabirle lüks olmayan harcamalar zekattan muafdir. Buzdolabi çamasir makinasi evde kullanilan aletler ihtiyaçtir.Evde ihtiyaç fazlasi olan diger esyalar veya çift olan esyalar satmak yani ticaret gayesiyle olmadigi takdirde zekata tabi degildir. Ancak bu esyalarin toplami nisap miktarina ulasirsa zekat almamaya kurban kesmeye ve fitre vermeye sebebtir.
Safii mezhebine göre bir kimse çalisarak geçimini temin edemiyorsa evde bulunan esyalarinin nisap miktarina ulasmasi zekat almasina mani degildir alabilir.Bizim tercihimiz de budur.
Temel bir ihtiyaç mesela ileride ev alma düsüncesiyle ayrilan paradan zekat verilmez.Ancak paranin üzerinden bir yil geçtigi halde henüz ev alinmamissa bu para zekata tabidir.
Yiyecek: Kisinin kendisi hanimi ve çocuklari için bir aylik ( baska bir rivayete göre bir senelik) yiyecek içecek ve erzak giderleri de zekattan muafdir.
Giyim ve kusam masraflari: Bir müslümanin kendisi hanimi ve bakimini üstlendigi kimselerin kürk ve benzeri gibi lüks olmayan giyim kusam masraflari da zekattan muafdir.
Tedavi giderleri: Dinimizde kisinin sihhatini korumasi farzdir. Bu sebeble sahsin kendisi ve bakmakla mükellef oldugu kimselerin her nerede olursa olsun tedavi giderleri nisaba dahil degildir.
Egitim harcamalari:Kisinin kendisi ve aile fertlerinin egitim harcamalari nisaba dahil edilmez. Ilim adamlarinin kitaplari da zekata tabi degildir.
Binek masraflari: Bir müslüman ister kendisi için isterse ailesi için olsun seyahat ve ise gelirken harcadigi masraflar zekattan muafdir.
Lüks olmamak sartiyla kisinin vasat(orta) halli bir otomobili de nisaba dahil degildir. Ancak büyük bir servet olan lüks arabalarin zekata dahil edilmeleri gerekir.Ancak büyük bir servet olan lüks arabalarin zekata dahil edilmeleri gerekir.Çünkü binek zaruri ihtiyaçlardan olmakla birlikte bunu lükse kaçarak temin etmek zaruri degildir.
Hizmetçi için yapilan harcamalar: Hizmetçi için yapilan harcamalar da zekata tabi degildir.
Ticaret yerleri ve ticaret vasitalari: Bir tüccarin esnafin ticaret için kullandigi dükkan tezgah atölye ve benzeri tesisler de zekatin muafdir.
Ziraat ve hayvancilik vasitalari: Hayvancilikla ugrasan kimselerin yaptirdiklari tesisler; ziraatla ugrasan kimselerin traktör patos biçer döver ve benzeri vasitalari da zekattan muafdir. Ancak bir çiftçi traktörü ve biçer döveri ile baskalarina is yapiyorsa geliri nisaba dahil edilmeli ve zekati verilmelidir.
Nisap miktarindaki farklilik nereden kaynaklaniyor?
Araplar ticari hayatlarinda dirhem miskal kirat ve benzeri ölçüleri kullaniyorlardi.Altin ve gümüsün nisabi tayin edilirken bu ölçüler esas alinmis altinin nisabi yirmi miskal gümüsün nisabi ise iki yüz dirhem olarak tespit edilmisti. ( Muvatta Zekat:1 ; Müslim Zekat:1 )
Eskiden simdi kullandigimiz gramlar ve hassa teraziler yoktu. Dirhem ve miskal hesabi arpa tanelerine göre yapiliyordu. Yapilan hesap ve tahminlere göre bir dirhem elli adet bir miskal ise yetmis iki adet arpanin agirligina esitti. ( Tecrid-i Sarih Tercümesi 5:50 )
Bu itibarla dirhem ve miskalin grama çevrilmesi için belirtilen miktarda arpa tanelerini tartmak gerekir.Mesela 20 miskal 1440 adet arpa tanesinin agirligina esittir.
Iste 20 miskalin grama çevrilmesinde birbirini tutmayan rakamlarin çikmasinin sebebi arpa tanelerinin büyüklük ve küçüklük bakimindan farkli olmasindan kaynaklanmaktadir.Yapilan tartimda 20 miskala karsilik olarak 80 gr 85 gr 93 gr ve 100 gr seklinde rakamlar çikmistir.
Miskal ve dirhemin grama çevrilmesinde arkeolojikbulgulardan faydalananlar da vardir. Bunlar dünyanin meshur müzelerinde bulunan en eski Islam dinarlarini tartmislar ve bunlarin 4.25 gram geldigini tespit etmislerdir. Buna göre altinda nisap miktarini 20 * 4.25 =85 gram olarak tespit etmislerdir. Gümüste de on dirhemin yedi dinara esit olmasi hesabiyla bir dirhemin yedi dinara esit olmasi hesabiyla bir dirhemi 2.975 gram olarak bulmuslardir.Buna göre 200 * 2.975 =595 gramdir.
Hanefi mezhebinde altinda nisap miktari olarak fakirin lehine olmasi için bu hesaplama sonucunda bulunan 85 grami gümüste ise 595 grami esas alinir. Ssfii Hanbeli ve Maliki mezheplerinde ise 20 miskal altin 72 grama 200 dirhem gümüs 504 grama esittir.
Altin ve gümüs biriktirmek caiz midir?
Pekçok ayet-i kerimede ve hadis-i serifde müminler Allah yolunda mallarini harcamaya tesvik edilirler. Allah yolunda harcamanin asgari haddi ve temel unsuru ise zekattir.Zekat dinin temel esasidir. Bu sebeble yerine getirilip getirilmemesi kisi de imanin kuvvetliligiyle dogrudan alakali bir esas olarak görülmüstür.
Zekat sadece biz Müslümanlara farz kilinmis bir ibadet degildir.Daha önce de müstakil bir baslik altinda ele aldigimiz gibi önceki ümmetlere de farz kilinmisti.
"Vaktiyle biz Israilogullarindan: Yalnizca Allah'a kulluk edeceksiniz ana-babaya yakin akrabaya yetimlere yoksullara iyilik edeceksiniz diye söz almis ve "Insanlara güzel söz söyleyin namazi kilin zekâti verin" diye de emretmistik. Sonunda aziniz müstesna yüz çevirerek dönüp gittiniz." ( Bakara Suresi 83. Ayet )
"Ona (Ibrahim'e) Ishak'i ve fazladan bir bagis olmak üzere Ya'kub'u lütfettik; herbirini salih insanlar yaptik.Onlari emrimiz uyarinca dogru yolu gösteren önderler yaptik ve kendilerine hayirli isler yapmayi namaz kilmayi zekât vermeyi vahyettik. Onlar daima bize ibadet eden kimselerdi." ( Enbiya Suresi: 72. 73. Ayetler)
Ancak Yahudi ve Hristiyanlar emrolunduklari zekati terkettiler altini ve gümüsü toplamaya basladilar. Bunlarin bazilari biriktirdikleri altinlari sandiklarda hazinelerde saklarken bazilari da gömerlerdi. Altin ve gümüsü piyasaya sürerek insanligin istifadesine sunmalari onlardan bir kismini fakir fukaraya tasadduk etmeleri gerekirken bunu yapmadilar.Bunun üzerine Cenab-i Hakk mallarini Allah yolunda harcamaktan kaçinan bu gibi kimseleri siddetle tehdit ederek su ayet-i kerimeyi indirdi: "Ey iman edenler! (Biliniz ki) hahamlardan ve rahiplerden birçogu insanlarin mallarini haksiz yollardan yerler ve (insanlari) Allah yolundan engellerler. Altin ve gümüsü yigip da onlari Allah yolunda harcamayanlar yok mu iste onlara elem verici bir azabi müjdele! (Bu paralar) cehennem atesinde kizdirilip bunlarla onlarin alinlari yanlari ve sirtlari daglanacagi gün (onlara denilir ki): 'Iste bu kendiniz için biriktirdiginiz servettir. Artik yigmakta oldugunuz seylerin (azabini) tadin!' " ( Tevbe Suresi: 34. 35. Ayetleri )
Bu ayeti tefsir eden müfessirler altin ve gümüs biriktirmeleri sebebiyle azapla tehdit edilen kimselerin zekatlarini vermeyen kimseler oldugunu ifade ederler.Zekatini vermek sartiyla altin veya para biriktirmenin caiz oldugunu söylerler. Hz.Ömer Abdullah bin Ömer ve Abdullah bin Abbas (r. anhüm) gibi alim Sahabiler de bu kanaattedir.Abdullah ibni Ömer (r.a) bu mesele ile ilgili olarak söyle der: "Zekati ödenen sey yedi kat yerin altinda da olsa yigip biriktirme sayilmaz.Zekati ödenmeyen sey de yerin üzerinde de olsa yigma ve biriktirmedir." ( Tefsir-i Kebir 16:44)
Abdullah bin Abbas da ayette geçen "Allah yolunda infak edemezler" cümlesini "Mallarinin zekatini vermek istemezler" seklinde tesfir etmistir.Nitekim Peygamber Efendimiz Hazretleri (s.a.v) de bununla ilgili olarak söyle buyurur: " Bir sey zekati verilecek miktara ulasir da zekati verilirse kenz sayilmaz" (Ebu Davud Zekat :4)
Netice olarak söylemek gerekirse zekatini vermek sartiyla bir Müslümanin elindeki paranin degerini muhafaza etmek maksadiyla veya baska sebeplerle altin almasinda ve biriktirmesinde bir mahzur bulunmamaktadir.Dinimize göre zekati verilen ve helal dairesinde ihtiyaçlar için sarfedilen mal ne kadar çok olursa olsun övülmüstür. Peygamber Efendimiz Hazretleri (s.a.v) Hz. Ebu Bekir Hz.Osman Hz. Talha bin Ubeydullah ve Hz. Abdurrahman bin Avf (r. anhüm) gibi zengin Sahabileri müminlerin büyüklerinden saymis ve onlari övmüstür.Sayet helalinden mal birikitrmek uygun bir davranis olmasaydi Peygamber Efendimiz Hazretleri (s.a.v) zengin Sahabileri övmezdi.
Su da var ki Müslümanlarin ihtiyaçlarindan fazla olarak sahip olduklari mal ve parayi herhangi bir surette biriktirmek yerine ticarette kullanmalari bir is yeri açmalari fazilet ve takvaya daha uygun bir davranisdir ve buna tesvik vardir. Çünkü bu durumda diger Müslüman kardeslerinin de istifade etmesi söz konusudur.
Zekat kimlere ve nerelere verilir?
Peygamber Efendimiz Hazretleri (s.a.v) bir hadislerinde " Bana zekat ver" diyen birisine söyle buyurmustu: "Yüce Allah zekatin verilecegi yerler hususunda ne bir peygamberin ne de bir baskasinin hükmüne razi olmayarak onunla ilgili hükmü kendisi verir.On sekiz sinifa taksim etti.Eger o sekiz sinifin içinde isen sana hakkini veririm" ( Ebu Davud Zekat:24 ; Müsned4:169 )
Evet zekati farz kilan Cenab-i Hakk onun nereye verilecegini de kendisi tayin etmistir: "Sadakalar (zekâtlar) Allah'tan bir farz olarak ancak yoksullara düskünlere (zekât toplayan) memurlara gönülleri (Islâm'a) isindirilacak olanlara (hürriyetlerini satin almaya çalisan) kölelere borçlulara Allah yolunda çalisip cihad edenlere yolcuya mahsustur. Allah pek iyi bilendir hikmet sahibidir." ( Tevbe Suresi60.Ayet )
Bu ayette geçen sekiz sinifi söyle açiklayabiliriz:
12 . Fakirler ve miskinler: Hanefilere göre fakir nisap miktari mala sahip olmayan kimsedir. Miskin ise hiçbir seyi olmayan kimsedir.Buna göre miskin fakirden daha muhtaçdir. Safiilere göre ise fakir hiçbir mal ve kazanci olmayan kimsedir.Miskin de mali veya kazanci olup da geçimine kafi gelmeyenyani gideri gelirinden fazla olan kimsedir.Buna göre fakir miskinden daha muhtaçdir.
Peygamber Efendimiz Hazretleri (s.a.v) de bir hadislerinde miskinle ilgili olarak söyle buyurmustur: "Miskin bir iki hurma veya bir iki lokma ile geri çevrilen degildir.Asil miskin insanlardan bir sey istemedigi için onlar tarafindan durumu bilinmeyen bu sebeple kendisine bir yardimin yapilmadigi kkimsedir." ( Ebu Davud Zekat:24 ; BuhariZekat:53 ; Müslim Zekat:101 )
3. Zekat Memurlari: Zekat mallarinin toplanmasi korunmasi hesaplarinin tutulmasi ve layik olanlara dagitilmasi için devlet baskani veya yetkili kildigi kimse tarafindan görevlendirilen kisidir.Bu çalisma karsiliginda alinan bir ücret oldugundan zekat memurunun zengin olmasi zekattan hisse almasina engel degildir.
4. Müellefe-i kulub: Müellef-i kulub gönülleri Islama isindirilanlar demektir.Bunlardan bazilari yeni Müslüman olmus inançlari zayif olan kimselerdir. Peygamber Efendimiz Hazretleri (s.a.v) Islama isinmalari ve Müslümanlara zarar vermemeleri için onlara zekattan pay vermistir.Mesela Uyeyne bin Hisn ile Akra bin Habis Peygamber Efendimiz Hazretleri (s.a.v) 'nin bu gaye ile hisse verdigi kimselerdendi.
Fakat Hz. Ebu Bekir ve Hz. Ömer (r.anhüm) müellefe-i kuluba zekat vermemislerdir. Hz.Ömer(r.a) zekattan hisse isteyen Uyeyne bin Hisn ve Akra bin Habis'e "Resulullah (s.a.v) kalplerinizi Islama isindirmak için size hisse veriyordu.Artik Allah dinin güçlendirmistir.Müslüman kalmaya devam ederseniz ne ala aksi takdirde bizimle sizin aranizda kiliç vardir" demistir.
Hanefiler müellefe-i kuluba zekat verilmeyecegi görüsündedir.Alimlerin çogunluguna göre ise müellefe-i kuluba ihtiyaç aninda günümüzde de zekat verilebilir.Safiilere göre kafir olanlara zekat verilmez.
5. Köleler: Efendisiyle hürriyetine kavusmak üzere anlasan küleler de kendilerine zekat
verilmesi gereken gruplardan birisidir.Bu da dinimizin insanlarin kölelikten kurtulmasi için gösterdigi gayretlerden birisidir.
6. Borçlular: Hanefilere göre borçlu borcu olan ve borcundan baska nisap miktari mala
sahip olmayan kimsedir.Safiiler ve diger mezhep imamlari da borçluyu kendisi için borçlanan kimse ve toplumun menfaati için borçlanan kimse diye iki kisma ayirmislardir.
7. Allah yolunda cihat edenler: Allah'in dinini ve dince mukaddes tanina seyleri korumak
Allah'in ismini yüceltmek için mücadele eden kimselerdir.Bunu sadece maddi cihad olarak anlamamak gerekir.Manevi cihad edenlere de zekat verilir.
8. Yolcular: Parasizlik sebebiyle yolda kalmis olanlardir.Memleketlerinde zengin olsalar
dahi böylelerine zekat verilir.
Bir zekat sekiz sinifa mi taksim edilecek?
Hanefilere ve alimlerin çogunluguna göre zekatin sekiz siniftan sadece birisine verilmesi caizdir. Safiilere göre ise zekatin sekiz sinifa taksim edilmesi gerekir.Bu mezhebe göre zekatin her siniftan en az üçüne verilmesi tarzindaki taksim caiz degildir.Zamanimizda sekiz siniftan ancak genel olarak dördünü bulmak mümkündür.Bunlar; fakirler miskinler borçlular ve yolculardir.
Zekatin tamami bir kisiye verilebilir mi?
Hanefi ve Safiilere göre fakir ve miskinlere ihtiyaçlarini karsilayacak kadar zekat vermek caizdir.Hanefilere göre eger zekat ayri ayri kimselere verildigi takdirde çok küçük parçalara ayrilacaksa tamamini bir kisiye vermek daha uygundur. Mesela evlenmek için borca giren bir fakire ihtiyacini karsilayacak kadar zekat toptan verilebilir.Bir kimseye nisap miktari veya nisap miktarindan fazla zekat vermek caiz ise de böyle yapmak kerahatten uzak degildir.Ancak borçlu olan birisine hem borcunu ödeyecek hem de elinde bir miktar para kalacak sekilde zekat verilebilir.
Kari ile koca birbirlerine zekat verebilir mi?
Zengin bir koca fakir olan hanimina zekat veremez. Çünkü kadinin geçimi zaten kocasinin üzerinedir. Imam-i azam'a göre bir kadin da fakir olan kocasina zekat veremez. Imam Ebu Yusuf Imam Muhammed Imam Safii ve Imam Malik'e göre ise zengin bir kadin fakir olan kocasina zekat verebilir. Kayinpeder ve kayinvalide fakir olan damadina zekat verebilecegi gibi zengin olan damat da fakir olan kayinpederine ve kayinvalidesine zekat verebilir.
Amcaya kardese dayiyahala ve teyzeye zekat verilebilir mi?
Fakir olan amca kardesdayi hala ve teyzeye zekat verilebilir. Hatta bu daha efdaldir.Bir hadis-i serifte "Fakirlere verilen sadaka bir sadakadir akrabaya verilen sadaka iki sadakadir. Biri sadaka digeri akrabaya iyilik " buyurularak bunun önemine dikkat çekilmistir.
Zengin zekat malindan yiyebilir mi?
Zengine zekat almak helal olmamakla beraber zengin birisi bir fakire verilen zekattan yiyebilir."Zengine zekat helel degildir buyuran Peygamber Efendimiz Hazretleri (s.a.v) fakire verilen zekatin hediye edilmesi durumunda zengine onu almasinin caiz oldugunu bildirmistir. ( Ebu Davud Zekat:26 ; Müsned 3:97)
Bir defasinda Peygamber Efendimiz Hazretleri (s.a.v)'ne Hz.Aise (r.anha) 'nin azadli kölesi Berire'ye sadaka olarak verilen bir et getirilmistir. Peygamber Efendimiz Hazretleri (s.a.v) onun nereden geldigini sordu. "Berire'ye verilen sadaka" cevabini verdiler.Resullulah ( s.a.v) "Bu onun için sadakabizim için hediyedir " buyurarak o etten yedi. Peygamber Efendimiz Hazretleri (s.a.v) bu sözüyle Berire'ye sadaka olarak verilen etin artik onun mali oldugunu vasfinin degistigini kendileri için bir sadaka degil Berire' nin ikrami oldugunu ifade etmislerdir. (Buhari Zekat:61 ; Ebu Davud Zekat:30 ; Müslim Zekat:170 )
Islami hizmetlere zekat verilir mi?
Ayet-i kerimede geçen ve "Allah yolunda harcanma" olarak tercüme edilen "fi sebilillah" ifadesi mutlak ve umuni olarak zikredilmistir.Bu tabir bazi fikih kitaplarimizda her ne kadar silahla cihada katilan gazilere ve yolda kalan hacilara tahsis edilmisde de tefsirlerde ve güvenilir fikih kitaplarimizda meseke daha genis olarak ele alinmistir.Mesela Hanefi mezhebi alimlerinden Imam Kasani Bedaiu's-Sanai isimli meshur eserinde bulunan ilgili olarak söyle der: "Allah yolunda olanlardan maksat Allah'a yaklastiran herseydir.Eger ihtiyaç varsa bu manaya Allah'a itaat yolunda çalisan herkes ile bütün hayir yollari girer."
"Fi sebilillah tabiri umumidir" diyen Fahreddin Razi bu tabiri söyle açiklar."Fi sebilillah tabiri sadece gazilere mahsus degildir. Zekat bütün hayir yollarina verilebilir. Ölülerin techiz ve tekfini kale ve cami yapimi da bu tabirin içine girer." ( Tefsir-i Kebir 16:113 )
Elmalili Hamdi Yazir da zekatin mücahidlere cihat malzemesi alinmak üzere sarfedilebilecegini söyler. (Hak Dini Kur'an Dili 4:2581 ).Eskiden cihad kiliçla kalkanlatopla tüfekle yapiliyordu.Simdi ide genelde cihad gazeteyle dergiyle kasetle web üzerinden yapiliyor.Bunlar düsmana atilan birer bomba hüviyetini tasir.Dolayisiyla bir Müslüman Islama layikiyla hizmet ettigine bu yolla dinsizlerle inkarcilarla cihat ettigine inandigi müesseselere zekat verebilir.
Sonuç olarak zekat Islam'in gönüllerde yayilmasi ve din düsmanlarinin tahribatini önlemek için Allah yolunda faaliyet gösteren hizmet kuruluslarina da verilir.Günümüzde böyle hizmet kuruluslarina zekat vermek daha da ehemmiyet kazanmistir.Kaldi ki bu da bir cihaddir. Nitekim Peygamber Efendimiz Hazretleri (s.a.v) bir hadislerinde "Müsriklere karsi malinizla caninizla ve dilinizle cihat edin" ( Müsned 3:1316 : Ebu Davud Chad 538 ) buyurmuslardir. Bugün din düsmanlariyla yapilan en tesirli cihad gazetedergiweb kitap radyo ve televizyon yoluyla yapilmaktadir.
Gayesi Islama hizmet olmayan kurum ve kuruluslara yardim yapilsa da zekat verilemeyecegi gerçegi hatirdan uzak tutulmamalidir.
Zekat nerelere ve kimlere verilmez?
Zekat verilecek kimseler ve yerler belli oldugu gibi zekat verilmeyecek kimseler de bellidir. Su kimselere de zekat verilmez.
Müslüman olmayan birine zekat verilmez

Nisap miktari mala sahip olan kimseye zekat verilmez.

Anneye babaya dede ve nineye onlarin anne ve babasina zekat verilmeyecegi gibi; kendi çocuklarina torunlarina torunlarinin çocuklarina ve daha asagisina da zekat vermek caiz degildir.

Safii mezhebinde ise bu sayilanlar birbirlerine sadece borçlu iseler borçlarinin ödenmesi için zekat verebilirler.Aksi halde veremezler.
Bos gezen ve çalismayan kimseye nisap miktari mala sahip olmadiginda zekat vermek Hanefi mezhebine göre caizse de zekat vermek uygun olmaz.

Zekat ehil yani layik olan kimseye verilmelidir. Bunun için de arastirma yapilmalidir. Ve alinan zekat maksada uygun tarzda kullanilmalidir.Mesela zekat alan fakirin bunu sefahete ve gayr-i mesru yollara degil zaruri ihtiyaçlarina harcamasi gerekir.Borçlu da zekati borcuna sarfetmelidir.

Islam'in aleyhine çalisan kisi ve kuruluslara zekat verilmez.

alıntıdır...

Seçenekler
Yazdırılabilir şekli göster Sayfayı E-Mail olarak gönder
Stil
Normal Hybrid-Şeklinde gösterime geç Ağaç şeklinde gösterime geç

Benzer Konular
Konu	Konuyu Başlatan	Forum	Cevap	Son Mesaj
Çivi Yazısı Nedir?Çivi Yazısı Hakkında Genel Bilgiler	elif	Türkçe ve Edebiyat	2	06-12-2015 06:45
Bayramda Kimlere Gittiniz Ve Kimler Size Geldi?	mormavi	Anketler	5	25-11-2010 09:53
Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Bölümü Nedir? / Hakkında	gizem	Meslekler Rehberi ve Meslek Seçimi	0	27-06-2009 12:35
Otizm nedir? Otizm hakkında bilgiler	Bkmlyz	Psikoloji	0	06-07-2008 12:48

< - Bakimliyiz.Com Bilgilendirme - >

Değişiklikleri göz ardı et

Hızlı Cevap

Zekat Nedir? Kimlere verilir? Kimler verir? Hakkında bilgiler

Benzer Konular